Các văn bản pháp luật về thanh tra hiện chưa đưa ra khái niệm về thanh tra chuyên đề diện rộng. Thanh tra chuyên đề diện rộng có thể được tiếp cận với tính chất là một cuộc thanh tra với phạm vi rộng, tuân theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền trong hoạt động thanh tra. Tuy nhiên, thanh tra chuyên đề diện rộng cũng được tiếp cận với tính chất là thực hiện chức năng quản lý nhà nước của cơ quan thanh tra, trong đó thanh tra chuyên đề diện rộng được xác định là một nội dung của quản lý nhà nước. Thực hiện nội dung quản lý này, cơ quan thanh tra cấp trên chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và tổ chức thực hiện Định hướng chương trình thanh tra, kế hoạch thanh tra đã được phê duyệt.
Dựa trên cách tiếp cận là việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước của các cơ quan thanh tra, có thể hiểu thanh tra chuyên đề diện rộng là việc thực hiện nội dung quản lý nhà nước, trong đó chủ thể quản lý thực hiện các biện pháp chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc đối với đối tượng quản lý để thành lập và tiến hành thanh tra chuyên đề diện rộng theo đúng mục đích, yêu cầu về phạm vi, nội dung, thời kỳ, đối tượng thanh tra và chế độ thông tin, báo cáo nhằm tổng kết, đánh giá việc thực hiện một chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch công tác hay một vấn đề phát sinh trên thực tế để phục vụ công tác quản lý nhà nước.
Thanh tra chuyên đề diện rộng được xác định là một nội dung của quản lý nhà nước của các cơ quan thanh tra. Nội dung quản lý này không hướng đến việc tổ chức thi hành pháp luật, hay thanh tra trách nhiệm của đối tượng quản lý mà tập trung vào việc tổ chức, chỉ đạo đối tượng quản lý triển khai thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên đề diện rộng; là việc hướng dẫn nghiệp vụ cho các cơ quan thanh tra thực hiện nhiệm vụ; là việc kiểm tra, đôn đốc quá trình thực hiện; tổng hợp kết quả thanh tra của các cơ quan thanh tra cấp dưới; xây dựng báo cáo kết quả thanh tra và kiến nghị các biện pháp về hoàn thiện chính sách, pháp luật, xử lý về kinh tế, hành chính và hình sự… Việc thực hiện nội dung quản lý nêu trên phù hợp với thẩm quyền của các chủ thể quản lý được pháp luật quy định, đó là việc chỉ đạo, phối hợp, hướng dẫn, kiểm tra đối với đối tượng quản lý trong thực hiện các nhiệm vụ công tác.
Thanh tra chuyên đề diện rộng được thực hiện trước tiên nhằm phục vụ cho công tác quản lý, với mục đích đánh giá, tổng kết việc thực hiện một chính sách, pháp luật trên phạm vi rộng, ở đâu có thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ liên quan đến nội dung thanh tra thì đều phải tiến hành thanh tra để phục vụ mục đích, yêu cầu của thanh tra chuyên đề diện rộng. Thanh tra chuyên đề diện rộng được thực hiện phục vụ yêu cầu của công tác quản lý trong một ngành, lĩnh vực, địa phương cụ thể hoặc phục vụ yêu cầu công tác quản lý nhà nước của Chính phủ. Vì vậy, thanh tra chuyên đề diện rộng sẽ do Thanh tra Chính phủ, Thanh tra bộ, Thanh tra tỉnh chủ trì tổ chức trong phạm vi quản lý nhà nước của các chủ thể này.
2. Vai trò của Thanh tra Chính phủ trong tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng
Với vị trí, vai trò của mình, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra được giao thẩm quyền quản lý nhà nước về công tác thanh tra. Vì vậy, vai trò của Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra trong tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng trước tiên thể hiện ở việc phát hiện ra nội dung cần thanh tra để đề xuất đưa vào Định hướng chương trình thanh tra trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Trên cơ sở định hướng này, các cơ quan thanh tra cấp dưới có trách nhiệm đưa nội dung thanh tra chuyên đề diện rộng vào Kế hoạch thanh tra của cơ quan mình theo thẩm quyền thanh tra được pháp luật quy định. Hoặc các cơ quan thanh tra có thể đề xuất đưa nội dung thanh tra chuyên đề diện rộng vào kế hoạch thanh tra của bộ, ngành, địa phương mình trình Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp phê duyệt để triển khai trong phạm vi bộ, ngành, địa phương của mình.
Vai trò của các cơ quan thanh tra còn được thể hiện ở thẩm quyền chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra khi tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng. Luật Thanh tra 2010 quy định trong quản lý nhà nước về thanh tra, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra bộ, Thanh tra tỉnh có nhiệm vụ, quyền hạn: Chỉ đạo về công tác, hướng dẫn về nghiệp vụ thanh tra; hướng dẫn nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành đối với cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành thuộc bộ, Thanh tra sở. Các văn bản pháp luật thanh tra đã quy định khá đầy đủ nhiệm vụ, quyền hạn của các cơ quan thanh tra trong chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện các nhiệm vụ thanh tra. Đây là thẩm quyền của cơ quan thanh tra cấp trên đối với cơ quan thanh tra cấp dưới trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước. Nội dung lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh tra; chỉ đạo, hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ thanh tra thể hiện vai trò, trách nhiệm của cơ quan thanh tra cấp trên trong việc tổ chức, định hướng về công tác chuyên môn trong phạm vi quản lý. Thẩm quyền này phù hợp trong việc chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng của cơ quan thanh tra cấp trên khi tổ chức thanh tra chuyên đề diện rộng.
Pháp luật thanh tra không quy định chi tiết về phương thức, trình tự thủ tục hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ thanh tra, nhưng về cơ bản việc hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ được thực hiện thông qua các hình thức: Cơ quan chủ trì thanh tra tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho các Đoàn thanh tra; hướng dẫn trực tiếp thông qua các buổi làm việc của cơ quan chủ trì thanh tra với Đoàn thanh tra; ban hành văn bản hướng dẫn khi các cơ quan thanh tra đề nghị hướng dẫn. Việc hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ là yêu cầu bắt buộc khi thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng nhằm đảm bảo cho cuộc thanh tra được thực hiện đúng yêu cầu, đạt được mục tiêu đề ra. Cơ quan chủ trì thanh tra là chủ thể đề xuất đưa nội dung thanh tra vào chương trình, kế hoạch thanh tra nên là chủ thể có nhiều thông tin, tài liệu; có thời gian nghiên cứu, tìm hiểu về nội dung thanh tra; có nhiều kinh nghiệm triển khai các cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng; là chủ thể tiếp nhận những chỉ đạo (nếu có) từ các cơ quan quản lý nhà nước… nên việc hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ được thực hiện xuyên suốt quá trình, từ khi xây dựng đề cương thanh tra đến khi kết thúc thanh tra. Nhiệm vụ này thể hiện vai trò, trách nhiệm của cơ quan thanh tra cấp trên với cơ quan thanh tra cấp dưới.
Trong thời gian qua, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra đã tổ chức nhiều cuộc thanh tra chuyên đề diện rộng về các lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai; quản lý quỹ bảo hiểm xã hội; thanh tra việc thực hiện Đề án kiên cố hóa trường, lớp học, nhà công vụ cho giáo viên; thanh tra việc sử dụng quỹ bảo hiểm y tế, mua sắm trang thiết bị y tế và đấu thầu thuốc chữa bệnh; thanh tra việc mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế, sinh phẩm, kit xét nghiệm, vaccine, thuốc phòng, chống dịch Covid-19… Kết quả thanh tra cho thấy, các cơ quan thanh tra đã có những đánh giá toàn diện việc thực hiện chính sách, pháp luật trên thực tế với những số liệu tổng hợp từ thực tế; kịp thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật; chấn chỉnh, xử lý những sai phạm trong quá trình thực hiện.
Tuy nhiên, vai trò của Thanh tra Chính phủ và các cơ quan thanh tra trong tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, cụ thể như sau:
Thứ nhất, đối với cơ quan chủ trì thanh tra chuyên đề diện rộng.
– Việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước của các cơ quan thanh tra chưa được quan tâm, chú trọng thực hiện. Trong thanh tra chuyên đề diện rộng, vai trò của cơ quan thanh tra cấp trên thể hiện ở việc phát hiện những vấn đề trong công tác quản lý nhà nước để đưa vào Định hướng chương trình thanh tra hàng năm để triển khai trong toàn ngành hoặc các bộ, ngành, địa phương phát hiện và chỉ đạo các cơ quan thanh tra xây dựng kế hoạch thực hiện; qua công tác chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn nghiệp vụ đối với cơ quan thanh tra cấp dưới… Tuy nhiên, những nội dung này chưa được quan tâm thực hiện. Quản lý nhà nước về công tác thanh tra là nội dung rất quan trọng thuộc chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan thanh tra nhà nước, tuy nhiên nhiều nội dung vẫn chưa được triển khai thực hiện đầy đủ, toàn diện, trong đó có những nội dung liên quan đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc của cơ quan thanh tra cấp trên với cơ quan thanh tra cấp dưới trong nhiều trường hợp chưa đảm bảo kịp thời, đầy đủ; hoạt động thanh tra, kiểm tra việc thực hiện pháp luật về thanh tra chưa được coi trọng đúng mức, chưa bảo đảm chất lượng[1]. Các cơ quan thanh tra thông thường chỉ quan tâm vào việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra của cơ quan mình mà chưa chú trọng vào những chính sách, vấn đề mang tính chất vĩ mô, những vấn đề thực tiễn đang đặt ra tại nhiều địa phương để có sự chỉ đạo, phối hợp cùng thực hiện.
– Việc chỉ đạo, hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ của cơ quan thanh tra cấp trên với cơ quan thanh tra cấp dưới chưa bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả. Nội dung chỉ đạo tập trung chủ yếu tập trung vào việc đốc thúc tiến độ thanh tra, thời hạn nộp báo cáo kết quả thanh tra mà chưa có nhiều chỉ đạo mang tính định hướng nghiệp vụ, chỉ đạo các cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thanh tra, nhất là những trường hợp có sự can thiệp trái pháp luật vào hoạt động thanh tra. Trong khi đó, việc hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ trong một số trường hợp chưa bảo đảm tính kịp thời, nội dung hướng dẫn còn chung chung, chưa phù hợp với yêu cầu, đặc thù của các cơ quan thanh tra, nhất là những vấn đề mà pháp luật quy định chưa đầy đủ, còn có nhiều cách hiểu khác nhau. Trên thực tế, quá trình thanh tra các cơ quan thanh tra xuất hiện nhiều tình huống phát sinh mà cơ quan chủ trì thanh tra chưa từng giải quyết, chưa dự liệu hết trong quá trình xây dựng đề cương hướng dẫn nên việc hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ chưa đáp ứng được yêu cầu. Ngoài ra, việc hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ còn mang tính bị động, nghĩa là cơ quan chủ trì thanh tra hướng dẫn, trả lời những vấn đề cụ thể mà các cơ quan thanh tra có văn bản đề nghị hướng dẫn, mà chưa chú trọng kết hợp việc hướng dẫn với hoạt động kiểm tra trực tiếp của Tổ công tác giúp việc cho Thủ trưởng cơ quan thanh tra. Thông qua việc kiểm tra trực tiếp, cơ quan chủ trì thanh tra sẽ hướng dẫn, giải đáp được nhiều hơn những vấn đề mang tính chất nghiệp vụ mà các Đoàn thanh tra trực tiếp gặp phải trong quá trình tiến hành thanh tra.
– Vai trò của Thanh tra Chính phủ trong việc ban hành văn bản hướng dẫn về chuyên môn, nghiệp vụ về thanh tra chuyên đề diện rộng chưa kịp thời, đầy đủ. Với vị trí, vai trò là cơ quan giúp Chính phủ thực hiện chức năng quản lý nhà nước trên các lĩnh vực công tác của ngành Thanh tra, vai trò của Thanh tra Chính phủ trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra của cơ quan thanh tra cấp trên với cơ quan thanh tra cấp dưới chưa đảm bảo kịp thời, đầy đủ. Việc tổ chức triển khai thanh tra chuyên đề diện rộng hiện nay chủ yếu làm theo kinh nghiệm mà chưa có hướng dẫn về cách thức triển khai; chưa có hướng dẫn về các biện pháp nghiệp vụ cần thiết trong quá trình thực hiện. Kết thúc thanh tra chuyên đề diện rộng, cơ quan chủ trì thanh tra chưa quan tâm đến việc sơ kết, tổng kết kinh nghiệm, đánh giá hiệu quả các cuộc thanh tra nên việc xây dựng quy trình nghiệp vụ thanh tra, rút ra được bài học kinh nghiệm để đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả thanh tra chuyên đề diện rộng còn nhiều hạn chế.
Thứ hai, đối với các cơ quan có trách nhiệm thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng.
– Trên thực tế, một số cơ quan thanh tra chưa tuân thủ đầy đủ, kịp thời Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm của Thanh tra Chính phủ. Thực tế có nhiều cuộc thanh tra khi cơ quan chủ trì thanh tra triển khai nhiệm vụ, các cơ quan thanh tra cấp dưới mới xin ý kiến Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp bổ sung nội dung thanh tra vào kế hoạch thanh tra. Việc không tuân thủ Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra dẫn tới sự bị động khi triển khai nhiệm vụ, có trường hợp cơ quan thanh tra không có đủ cán bộ để thành lập Đoàn thanh tra; cán bộ thanh tra được bố trí tham gia Đoàn thanh tra không có chuyên môn phù hợp với nội dung thanh tra.
– Việc tuân thủ nội dung, phạm vi thanh tra chưa đầy đủ, còn hiện tượng bỏ trống nội dung thanh tra. Việc tuân thủ đầy đủ nội dung, phạm vi thanh tra là cơ sở để đạt được mục tiêu thanh tra đã đề ra. Trên thực tế, một mặt do phạm vi thanh tra rộng, nội dung thanh tra nhiều nên các cơ quan thanh tra không thực hiện được đầy đủ nội dung, phạm vi theo yêu cầu của cơ quan chủ trì thanh tra.
– Việc thực hiện chế độ thông tin báo cáo về thanh tra của một số cơ quan, đơn vị chưa nghiêm túc, chất lượng báo cáo còn hạn chế, thời gian báo cáo chưa kịp thời gây khó khăn trong việc tổng hợp báo cáo công tác thanh tra.
3. Một số kiến nghị hoàn thiện quy định pháp luật về thanh tra chuyên đề diện rộng
Hiện tại, Thanh tra Chính phủ đang chủ trì sửa đổi, bổ sung Luật Thanh tra năm 2010 nên việc nghiên cứu, đề xuất những giải pháp nâng cao vai trò của các cơ quan thanh tra trong tổ chức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng có ý nghĩa quan trọng góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước của các cơ quan thanh tra, trong đó tập trung vào một số giải pháp sau đây:
a) Làm rõ các vấn đề về khái niệm, thẩm quyền thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng trong các văn bản pháp luật về thanh tra.
Về quan niệm, thanh tra chuyên đề diện rộng hiện đang được tiếp cận với tính chất là một hình thức thanh tra, như các hình thức thanh tra chuyên đề, thanh tra liên ngành, thanh tra trách nhiệm, thanh tra kinh tế, xã hội. Trong báo cáo tổng kết 09 năm thi hành Luật Thanh tra 2010 cũng có định hướng nghiên cứu bổ sung quy định về thanh tra chuyên đề diện rộng cùng với các hình thức thanh tra khác. Tuy nhiên, thanh tra chuyên đề diện rộng cần được thống nhất tiếp cận là một nội dung của quản lý, nó thể hiện sự chỉ đạo mang tính định hướng của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước trong Định hướng chương trình thanh tra, kế hoạch thanh tra hàng năm về nội dung, lĩnh vực cần thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng nhằm mục đích đánh giá việc thực hiện chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch công tác hay giải quyết những vấn đề được dư luận xã hội quan tâm.
b) Xây dựng phương thức thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng.
Thanh tra Chính phủ cần ban hành Sổ tay nghiệp vụ thanh tra chuyên đề diện rộng hướng dẫn về phương thức, trình tự, thủ tục, các biện pháp nghiệp vụ khi thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng. Nội dung của Sổ tay nghiệp vụ bao gồm: Các bước xác định nội dung, vấn đề trong quản lý để đề xuất thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng; ban hành văn bản chỉ đạo đối tượng quản lý thành lập các Đoàn thanh tra thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng; xây dựng đề cương hướng dẫn thanh tra chuyên đề diện rộng; tổ chức tập huấn nghiệp vụ cho các cơ quan thanh tra; kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng tại các cơ quan thanh tra; xây dựng Báo cáo kết quả thanh tra chuyên đề diện rộng; tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm sau khi kết thúc thanh tra… Tương ứng với mỗi bước thực hiện, cần hướng dẫn cụ thể về việc áp dụng thẩm quyền khi thực hiện nhiệm vụ. Trong khi chưa có văn bản pháp lý điều chỉnh trực tiếp về thanh tra chuyên đề diện rộng thì Sổ tay hướng dẫn nghiệp vụ sẽ giúp cho các cơ quan thanh tra thực hiện các biện pháp nghiệp vụ được thống nhất, bài bản, đạt hiệu quả trên thực tế.
c) Bổ sung thẩm quyền của cơ quan thanh tra, Thủ trưởng cơ quan thanh tra trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước.
Một trong những nguyên tắc cơ bản trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong quản lý nhà nước là chủ thể quản lý phải có thẩm quyền quyết định đối với những vấn đề thuộc phạm vi quản lý. Tuy nhiên, thẩm quyền cao nhất của cơ quan thanh tra là “kiến nghị” nên khi đối tượng quản lý không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ những yêu cầu, chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên thì hiện tại không có biện pháp để xử lý. Trong thanh tra chuyên đề diện rộng, có những chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên đối với cơ quan thanh tra cấp dưới không được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc làm ảnh hưởng đến kết quả chung. Vì vậy, bên cạnh các thẩm quyền chung trong quản lý nhà nước, cơ quan thanh tra, Thủ trưởng cơ quan thanh tra cần có thêm các thẩm quyền chính để chỉ đạo, yêu cầu hoặc tự mình thực hiện những nhiệm vụ thuộc thẩm quyền của cơ quan thanh tra cấp dưới. Theo đó, cần bổ sung cho các cơ quan thanh tra, Thủ trưởng cơ quan thanh tra một số thẩm quyền: Quyết định thanh tra đối với những vụ việc thuộc thẩm quyền của cơ quan thanh tra cấp dưới khi cơ quan này không tiến hành thanh tra theo chỉ đạo; xử lý đối với những trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên.
d) Thanh tra Chính phủ cần có hướng dẫn về hình thức, kết cấu, nội dung của Báo cáo kết quả thanh tra chuyên đề diện rộng.
– Về hình thức: Báo cáo kết quả thanh tra cần có nội dung, bố cục chính để khi xây dựng các cơ quan chủ trì thanh tra chuyên đề diện rộng phải tuân thủ: Bối cảnh tiến hành thanh tra; đánh giá việc tổ chức, triển khai nhiệm vụ của cơ quan chủ trì thanh tra, việc tuân thủ, chấp hành của đối tượng quản lý, cơ quan thanh tra cấp dưới; đánh giá về nội dung thanh tra, chỉ ra những kết quả đạt được, tồn tại, hạn chế và nguyên nhân (trong đó tập trung đánh giá mức độ đạt được của chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch thực hiện trên thực tế); kết luận, kiến nghị.
– Về trình tự, thủ tục xây dựng báo cáo: Tuân thủ theo trình tự, thủ tục khi xây dựng kết luận thanh tra (từ khâu xây dựng báo cáo của các thành viên Tổ công tác, báo cáo chung của Tổ công tác, dự thảo Báo cáo kết quả thanh tra; lấy ý kiến của cơ quan quản lý nhà nước về dự thảo báo cáo; ban hành Báo cáo kết quả thanh tra); các bước lưu trữ, bảo quản hồ sơ, tài liệu; bảo mật thông tin, tài liệu áp dụng tương tự như trong hoạt động thanh tra.
– Về nguồn thông tin, dữ liệu: Cơ quan chủ trì thanh tra phải xây dựng đề cương, biểu mẫu yêu cầu đối tượng quản lý báo cáo; thu thập thông tin, tài liệu từ các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan đến nội dung thanh tra; kết luận thanh tra của các Đoàn thanh tra. Yêu cầu đặt ra là cơ quan chủ trì thanh tra phải xây dựng được đề cương, biểu mẫu thống kê yêu cầu các cơ quan thanh tra báo cáo nhằm phục vụ cho việc tổng hợp, xây dựng Báo cáo kết quả thanh tra mà không phụ thuộc số liệu vào các Kết luận thanh tra của các Đoàn thanh tra vì các Kết luận thanh tra có thể ban hành chậm, nội dung, kết quả thanh tra không đồng nhất… sẽ ảnh hưởng đến việc tổng hợp, xây dựng báo cáo.
đ) Các cơ quan thanh tra cần quan tâm, chú trọng thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác thanh tra.
Trong thực hiện chức năng quản lý nhà nước, Thanh tra Chính phủ cần đặt trong tâm thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công tác thanh tra trong kế hoạch công tác và đưa nội dung thanh tra chuyên đề diện rộng khi xây dựng Định hướng chương trình thanh tra hàng năm. Thông qua công tác quản lý nhà nước và tiến hành hoạt động thanh tra, Thanh tra Chính phủ cần phát hiện những vấn đề mang tính chất vĩ mô, những chính sách, pháp luật, chương trình, kế hoạch cần phải tổng kết, đánh giá hay những vấn đề đang được dư luận xã hội quan tâm để đưa vào Định hướng chương trình thanh tra hàng năm. Vì vậy, quản lý nhà nước về công tác thanh tra cần phải được đặt trọng tâm, tương xứng với hoạt động thanh tra trực tiếp trong kế hoạch công tác của Thanh tra Chính phủ; các cục, vụ chức năng cần phát huy vai trò của mình trong công tác quản lý nhà nước, phát hiện những nội dung trong phạm vi quản lý để đề xuất thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng.
e) Nâng cao chất lượng thanh tra chuyên đề diện rộng.
– Tăng cường vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên với cơ quan thanh tra cấp dưới thông qua việc hướng dẫn áp dụng các biện pháp nghiệp vụ và công tác kiểm tra.
Công tác chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc không chỉ tập trung vào việc báo cáo tiến độ, phạm vi thanh tra mà phải tập trung vào việc chỉ đạo trực tiếp nội dung, vụ việc thanh tra cụ thể đối với các địa phương có đặc thù hoặc được dư luận xã hội quan tâm. Tổ công tác phải xác định được các vụ việc phức tạp, vụ việc mang tính chất điển hình để chỉ đạo trực tiếp các Đoàn thanh tra xác minh làm rõ. Các biện pháp nghiệp vụ phải được xây dựng và áp dụng thống nhất, đối với những địa bàn có tính chất phức tạp, có sự can thiệp của các cơ quan có thẩm quyền đối với Đoàn thanh tra thì cơ quan thanh tra cấp trên phải trực tiếp nắm tình hình và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thậm chí đưa vụ việc, nội dung của cơ quan thanh tra cấp dưới lên để cơ quan thanh tra cấp trên trực tiếp thanh tra. Bên cạnh đó, cơ quan thanh tra cấp trên cần tăng cường thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm của cơ quan thanh tra cấp trên. Các cơ quan thanh tra cấp dưới nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ theo Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm của cơ quan thanh tra cấp trên phải có các biện pháp xử lý nghiêm, không bao che, nể nang. Đây là một trong những biện pháp thể hiện vai trò, trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước đối với nội dung, lĩnh vực, đối tượng quản lý. Nếu những chỉ đạo, định hướng của Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước không được các cơ quan thanh tra thực hiện đầy đủ, kịp thời sẽ làm giảm hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực thanh tra.
– Nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cơ quan thanh tra trong thực hiện thanh tra chuyên đề diện rộng.
Theo đó, các cơ quan thanh tra cấp dưới phải tuân thủ nghiêm túc Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm của cơ quan thanh tra cấp trên trong xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm, trong đó phải đưa nội dung thanh tra chuyên đề diện rộng vào kế hoạch thanh tra để thực hiện khi có chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên. Việc tuân thủ Định hướng chương trình thanh tra và Hướng dẫn xây dựng kế hoạch thanh tra hàng năm sẽ giúp cho các cơ quan thanh tra chủ động về lực lượng, thời gian triển khai thực hiện khi có sự chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên.
Các cơ quan thanh tra cấp dưới cần tuân thủ nghiêm túc, đầy đủ chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên về thời điểm thành lập các Đoàn thanh tra; về nội dung, thời kỳ, phạm vi thanh tra; bố trí cán bộ có năng lực chuyên môn, kiến thức phù hợp và đủ số lượng thành viên tham gia Đoàn thanh tra; tuân thủ nghiêm túc, đầy đủ chế độ thông tin, báo cáo theo đề cương hướng dẫn và chỉ đạo của cơ quan thanh tra cấp trên; chấp hành sự chỉ đạo về nội dung thanh tra và các biện pháp nghiệp vụ cần áp dụng khi Tổ công tác có những chỉ đạo, kiểm tra trực tiếp tại các cơ quan thanh tra; các cơ quan thanh tra phải báo cáo kịp thời, đầy đủ những khó khăn, vướng mắc hay những vấn đề phát sinh khác ngoài vấn đề chuyên môn với cơ quan chủ trì thanh tra để có chỉ đạo giải quyết. Bên cạnh đó, Thủ trưởng cơ quan thanh tra cấp dưới phải trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo đối với các Đoàn thanh tra chuyên đề diện rộng thuộc phạm vi quản lý; trực tiếp báo cáo, xin ý kiến cơ quan thanh tra cấp trên về những vấn đề vượt thẩm quyền, những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện.
ThS. Lê Văn Đức