Ngày 22/12/2025, Trường Cán bộ thanh tra tổ chức Hội nghị tư vấn tuyển chọn đề tài cấp bộ năm 2026 – 2027 “Phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra” do TS. Nguyễn Thị Hồng Thúy, Trưởng Khoa Nghiệp vụ 2, Trường CBTT đăng ký làm chủ nhiệm. ThS. Nguyễn Văn Lương, Hiệu trưởng Trường CBTT – Chủ tịch Hội đồng chủ trì Hội nghị.
Theo TS. Nguyễn THị Hồng Thúy, xác định phòng, chống lãng phí là một nhiệm vụ cấp bách, lâu dài, Đảng,Nhà nước ta đặc biệt quan tâm công tác phòng, chống lãng phí. Từ khi tiến hành công cuộc đổi mới đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư các khóa đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết, kết luận về phòng, chống lãng phí.
Ngày 21/8/2006, Ban Chấp hành Trung ương khóa X ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí; tiếp đó, Kết luận số 21-KL/TW (25/5/2012), Chỉ thị số 21-CT/TW (21/12/2012) về đẩy mạnh thực hành tiết kiệm, chống lãng phí và gần đây nhất là Chỉ thị số 27-CT/TW ngày 25/12/2023 của Bộ Chính trị tiếp tục nhấn mạnh yêu cầu tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác này.
Ngoài ra, văn kiện Đại hội XIII của Đảng cũng chỉ rõ: “Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí chưa có chuyển biến rõ rệt; việc phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí còn hạn chế; tình trạng tham nhũng, lãng phí vẫn nghiêm trọng, phức tạp, gây bức xúc trong xã hội”.
Thanh tra là chức năng thiết yếu của quản lý Nhà nước, có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát hiện sơ hở của cơ chế, chính sách, pháp luật và phòng ngừa, xử lý các hành vi lãng phí. Việc nghiên cứu chuyên sâu về phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra vì vậy là yêu cầu đặt ra cấp thiết hiện nay.
Theo Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, lãng phí được hiểu là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên không hiệu quả, vượt định mức, tiêu chuẩn hoặc không đạt mục tiêu đã định. Trên thực tế, lãng phí thường tập trung vào các lĩnh vực như đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý đất đai, tài nguyên thiên nhiên, tài sản công, ngân sách Nhà nước và nguồn nhân lực.
Luật Thanh tra năm 2025 đã lần đầu tiên quy định rõ nhiệm vụ phòng, chống lãng phí là một chức năng của cơ quan thanh tra, tạo hành lang pháp lý quan trọng để tăng cường vai trò, trách nhiệm của ngành Thanh tra trong kiểm soát quyền lực và sử dụng hiệu quả nguồn lực quốc gia.
Tuy nhiên, pháp luật về phòng, chống lãng phí vẫn còn những điểm chưa rõ ràng, thiếu đồng bộ; việc lượng hóa hành vi lãng phí còn khó khăn; cơ chế phối hợp giữa thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử chưa thật chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả xử lý.
Trong thời gian qua, công tác phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra đã được triển khai quyết liệt và đạt nhiều kết quả tích cực. Thanh tra Chính phủ đã rà soát, thanh tra hàng trăm dự án, công trình chậm tiến độ, hiệu quả thấp, có nguy cơ gây thất thoát, lãng phí; phát hiện nhiều vi phạm, thu hồi kịp thời tài sản, kinh phí cho Nhà nước.
Thực tiễn cũng cho thấy vẫn còn không ít hạn chế như việc triển khai một số cuộc thanh tra còn chậm, kéo dài; công tác đôn đốc thực hiện kết luận thanh tra chưa triệt để; xử lý hành vi lãng phí chưa thật nghiêm; cơ chế giám sát xã hội chưa được phát huy đầy đủ. Đáng chú ý, lãng phí có mối quan hệ chặt chẽ với quan liêu, tham nhũng là tác nhân trực tiếp làm thâm hụt ngân sách và suy yếu nguồn lực phát triển.
Với mục tiêu làm sáng tỏ những vốn đề lý luận, đánh gia thực trạng và đề xuất các giải pháp phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra. Đề tài có kết cấu gồm ba chương: i) Cơ sở lý luận về phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra; ii) Thực trạng phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra; iii) Quan diểm, giải pháp phòng, chống lãng phí qua hoạt động thanh tra.
Đánh giá tại hội nghị, Hội đồng tư vấn tuyển chọn đề tài: Đề tài góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp toàn diện nhằm nâng cao hiệu quả phòng, chống lãng phí thông qua hoạt động thanh tra, đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền, liêm chính, phát triển bền vững.
Trên cơ sở cho điểm đánh giá, thuyết minh đề tài khoa học đã được Hội đồng phê duyệt thông qua dự kiến triển khai nghiên cứu giai đoạn 2026-2027.