Ngày 18/12/2025, Trường Cán bộ thanh tra tổ chức Hội nghị phê duyệt thuyết minh đề tài cấp bộ năm 2026 “Cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo của chính quyền địa phương hai cấp” do TS. Nguyễn Huy Hoàng, Phó Hiệu trưởng Trường CBTT đăng ký làm chủ nhiệm. TS. Lê Tiến Hào, Nguyên Phó Tổng Thanh tra Chỉnh phủ – Chủ tịch Hội đồng chủ trì Hội nghị.
Trình bày thuyết minh đề tài, TS Nguyễn Huy Hoàng: thời gian qua, Đảng và Nhà nước luôn xác định công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên của cả hệ thống chính trị. Nhiều nghị quyết, chỉ thị đã nhấn mạnh trách nhiệm của người đứng đầu trong tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo; đề cao đối thoại, giải quyết ngay từ cơ sở, hạn chế khiếu nại kéo dài, vượt cấp.
Phương thức giải quyết khiếu nại, tố cáo có nhiều đổi mới theo hướng dân chủ, công khai, minh bạch. Việc tiếp công dân định kỳ, đột xuất của người đứng đầu được chú trọng; đối thoại trực tiếp giữa cơ quan chức năng và người khiếu nại ngày càng tăng; hòa giải tại cơ sở được quan tâm nhằm hạn chế phát sinh điểm nóng. Ứng dụng công nghệ thông tin trong tiếp nhận, quản lý đơn thư từng bước được triển khai, gắn với công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.
TS. Nguyễn Huy Hoàng cho biết, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đặt ra nhiều thách thức mới đối với cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo. Nổi lên là việc phân định thẩm quyền giữa cấp tỉnh và cấp xã chưa thật sự rõ ràng. Nhiều vụ việc trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện, khi bỏ cấp huyện, việc xác định cơ quan giải quyết còn lúng túng, dẫn đến chồng chéo, đùn đẩy trách nhiệm.
Ở cấp tỉnh, Thanh tra tỉnh có vai trò tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh nhưng còn gặp khó khăn về nhân lực, khối lượng công việc lớn, điều kiện bảo đảm hạn chế. Một số địa phương còn vướng mắc trong áp dụng pháp luật, tổ chức xác minh, đối thoại; hồ sơ vụ việc chưa đầy đủ, nội dung giải quyết chưa thuyết phục, dẫn đến khiếu nại tiếp, khiếu nại vượt cấp.
Ở cấp xã, khó khăn rõ nét hơn. Chủ tịch UBND xã, phường có thẩm quyền giải quyết một số vụ việc nhưng không có bộ phận tham mưu chuyên trách. Cán bộ tiếp công dân thường kiêm nhiệm, thiếu đào tạo, kinh nghiệm. Trong khi đó, nhiều vụ việc phát sinh tại cơ sở lại phức tạp, nhất là liên quan đến đất đai, bồi thường, hỗ trợ tái định cư, vượt quá khả năng giải quyết của cấp xã, khiến vụ việc bị đẩy lên cấp trên, kéo dài và phức tạp.
Từ thực tiễn đó, đề tài hướng tới làm rõ cơ sở lý luận, pháp lý và thực tiễn, từ đó đề xuất quan điểm, giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trong giai đoạn mới.
Theo thuyết minh, đề tài gồm ba nội dung lớn: làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý về cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo của chính quyền địa phương hai cấp; đánh giá thực trạng chủ trương, chính sách, pháp luật và thực tiễn triển khai; từ đó đề xuất quan điểm, giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế, nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo trong giai đoạn mới.
Thay mặt Hội đồng phê duyệt thuyết minh, TS. Lê Tiến Hào, Chủ tịch Hội đồng phê duyệt thuyết minh: đánh giá có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh tổ chức bộ máy chính quyền địa phương đang được sắp xếp theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; Tác giải đã cơ bản làm rõ Mục tiêu nghiên cứu đề tài, mục tiêu chung và mục tiêu cụ thể; Làm rõ được đối tượng nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu của đề tài; Nên tham khảo kinh nghiệm quốc tế để làm rõ hơn cơ chế giải quyết khiếu nại, tố cáo của chính quyền địa phương hai cấp; Chương1: điều chỉnh lại câu chữ của tiêu đề; Chương 3 bổ sung hoặc sửa thành nâng cao hiệu quả cơ chế thực hiện giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Trên cơ sở cho điểm đánh giá, thuyết minh đề tài khoa học đã được Hội đồng phê duyệt thông qua và một số nội dung của Thuyết minh cần chỉnh sửa, hoàn thiện theo các ý kiến góp ý của Hội đồng phê duyệt./.