Ngày 15/12/2025, Trường Cán bộ thanh tra tổ chức Hội nghị nghiệm thu đề tài khoa học cấp Bộ “Công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo đáp ứng yêu cầu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa” do TS Tạ Thu Thuỷ, Vụ Tổ chức Cán bộ, Thanh tra Chính phủ làm chủ nhiệm. ThS.Phạm Thị Thu Hiền, Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra – Chủ tịch Hội đồng chủ trì Hội nghị.
Trình bày kết quả nghiên cứu, TS. Tạ Thu Thủy nhận định rằng, hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo là lĩnh vực phản ánh rõ nét và sinh động nhất việc thực thi pháp luật, nơi quyền con người và quyền công dân được bảo vệ một cách trực tiếp, cụ thể; đồng thời đây cũng là công cụ quan trọng, hiệu quả trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước.
“Do đó, yêu cầu bảo đảm công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong các hoạt động này có ý nghĩa bản chất đối với việc xây dựng và vận hành Nhà nước pháp quyền XHCN, vừa nhằm bảo đảm quyền giám sát của Nhân dân, vừa góp phần củng cố tính liêm chính, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và tăng cường niềm tin xã hội đối với Nhà nước”, TS Tạ Thu Thủy nhấn mạnh.
Tuy nhiên, cả về phương diện lý luận, pháp lý và thực tiễn, vấn đề công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra, giải quyết giải quyết khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam hiện nay vẫn còn thiếu tính hệ thống, chưa được nhận thức, quy định và tổ chức thực hiện một cách đầy đủ.
Cũng theo TS. Tạ Thu Thủy, mặc dù công tác công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo đã có những bước tiến đáp ứng cơ bản yêu cầu của Nhà nước pháp quyền XHCN; tuy nhiên vẫn cần được tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện về mặt pháp lý và nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện nhằm tương xứng với vai trò của cơ quan thanh tra trong kiểm soát quyền lực hành pháp và bảo đảm quyền con người, quyền công dân.
Từ thực tiễn đó, chủ nhiệm đề tài đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện công khai minh bạch và trách nhiệm giải trình trong hoạt động thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Theo đó, trong hoạt động thanh tra cần nghiên cứu hoàn thiện quy định mở rộng phạm vi công khai thông tin liên quan đến quá trình thực hiện kết luận thanh tra nhằm tăng cường khả năng giám sát của xã hội đối với hiệu quả và mức độ tuân thủ sau thanh tra.
Theo hướng này, cần quy định rõ trách nhiệm công khai hóa các kết quả và biện pháp xử lý phát sinh từ kết luận thanh tra. Hoàn thiện quy định nhằm đa dạng hóa và chuẩn hóa các hình thức công khai thông tin nhằm bảo đảm thông tin liên quan đến kết quả hoạt động thanh tra được phổ biến rộng rãi, kịp thời và dễ tiếp cận.
Nghiên cứu quy định cụ thể, chặt chẽ hơn về các trường hợp không công khai hoặc chỉ được công khai trong phạm vi giới hạn nhằm bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu minh bạch và yêu cầu bảo vệ thông tin thuộc diện cần giữ bí mật. Việc áp dụng cơ chế không công khai hoặc công khai hạn chế phải đi kèm với nghĩa vụ giải trình cụ thể của cơ quan cung cấp thông tin về: căn cứ pháp lý của việc hạn chế công khai; phạm vi, mức độ thông tin bị hạn chế; và thời điểm hoặc điều kiện có thể công khai trở lại (nếu có).
Theo TS. Tạ Thu Thủy, tiếp tục nghiên cứu hoàn thiện các quy định về công khai minh bạch về thẩm quyền, trách nhiệm của người tiến hành thanh tra; trình tự, thủ tục và kiểm soát hoạt động đoàn thanh tra.
Với kết quả đạt được, Đề tài được Hội đồng nghiệm thu và đánh giá xếp loại Xuất sắc./.