Ngày 6/8, ThS Đỗ Mạnh Hùng, Cục trưởng Cục IX, Thanh tra Chính phủ, chủ nhiệm đề tài khoa học “Thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước – Thực trạng và giải pháp” đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện nghiên cứu đề tài.
Ban hành thông tư chuyên ngành hướng dẫn thanh tra toàn diện về tài sản cố định tại DNNN
Theo ThS Đỗ Mạnh Hùng, với mục tiêu là đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật thanh tra liên quan đến thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước; các giải pháp thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) ở Việt Nam hiện nay.
Đề tài gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại DNNN; Chương 2: Thực trạng pháp luật và hoạt động thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại DNNN; Chương 3: Đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật và hoạt động thanh tra việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước tại DNNN.
Tại hội thảo, chủ nhiệm đề tài đã đưa ra các nhóm giải pháp, trong đó nhấn mạnh giải pháp thanh tra việc quản lý vốn, tài sản Nhà nước tạiDNNN.
Theo đó, để khắc phục tình trạng vướng mắc trong việc thanh tra quản lý vốn, tài sản Nhà nước tại DNNN cần ban hành một thông tư chuyên ngành hướng dẫn thanh tra toàn diện về tài sản cố định tại DNNN. Trong đó, quy định chi tiết các bước kiểm kê tình trạng vật chất, định giá lại theo chu kỳ, báo cáo kiểm tra và lập biên bản xử lý vi phạm. Đồng thời, thông tư cũng phải đưa ra các biểu mẫu thống nhất, gồm phiếu kiểm kê, phiếu đánh giá hiệu năng, tờ trình thanh lý hoặc chuyển nhượng tài sản.
“Nhà nước nên quy định bắt buộc công khai danh mục tài sản cố định có giá trị lớn và danh sách tài sản nhàn rỗi liên tục từ 6 tháng trở lên lên cổng thông tin điện tử của doanh nghiệp và hệ thống thông tin tài chính quốc gia. Quy định này sẽ tạo áp lực công khai minh bạch, giúp cơ quan quản lý và người dân giám sát”- Ths Đỗ Mạnh Hùng chia sẻ.
Bên cạnh đó, cần sửa đổi Nghị định về quản lý, sử dụng tài sản công để bổ sung chế tài xử phạt nghiêm khắc với hành vi cho thuê, chuyển nhượng tài sản không đúng thẩm quyền hoặc cố tình trì hoãn thanh lý tài sản hư hỏng, lạc hậu.
Mặt khác, DNNN cần thành lập tổ thanh tra chuyên trách, quy tụ các chuyên gia về tài chính, định giá, kỹ thuật bảo trì và quản trị tài sản. Thành phần này sẽ được phân công thực hiện những cuộc kiểm toán chuyên sâu, đối chiếu cả hồ sơ lẫn thực địa.
Ưu tiên kiểm tra các tài sản có giá trị lớn, khấu hao cao, biến động bất thường
Ngoài ra, việc triển khai hệ thống quản lý bảo trì và bảo dưỡng tập trung kết nối chặt chẽ với phần mềm quản lý sẽ số hóa toàn bộ quy trình nhập, bàn giao, khấu hao, bảo trì, thanh lý tài sản. Mỗi tài sản được gán một mã QR để dễ dàng kiểm kê nhanh, theo dõi lịch sử vận hành và chi phí sửa chữa.
Xây dựng kho dữ liệu tập trung về tài sản cố định, trong đó lưu trữ thông tin chi tiết về giá trị ban đầu, giá trị còn lại, lịch sử sửa chữa, tình trạng kỹ thuật và vị trí đặt tài sản. Từ đó, doanh nghiệp có thể hiển thị báo cáo theo chỉ số đánh giá hiệu suất công việc (KPI – Key Performance Indicator) và nhanh chóng phát hiện dấu hiệu bất thường.
Toàn cảnh hội thảo, Ảnh: TH
Nhất là đổi mới phương pháp thanh tra, chuyển từ thanh tra theo kế hoạch sang thanh tra rủi ro bằng cách ưu tiên kiểm tra các tài sản có giá trị lớn, tỷ lệ khấu hao cao, chi phí bảo trì biến động bất thường hoặc lịch sử sự cố.
“Việc này giúp tối ưu nguồn lực thanh tra, tập trung vào những mục tiêu tiềm ẩn rủi ro lớn nhất” – chủ nhiệm đề tài nói.
Kết hợp kiểm toán hiệu suất để đánh giá chỉ số năng suất thiết bị, vòng quay vốn tài sản và tỷ suất sinh lợi so với chuẩn ngành hoặc kế hoạch đã được phê duyệt. Bằng cách so sánh liên tục, doanh nghiệp sẽ có cơ sở khoa học hơn khi quyết định đầu tư thay thế hay mở rộng quy mô sử dụng tài sản.
Trong quá trình thanh tra, áp dụng song song kiểm kê thực địa và kiểm tra không tiếp xúc thông qua QR code gắn trên thiết bị. Cách tiếp cận này ngăn chặn việc “né tránh” kiểm kê và đảm bảo số liệu chính xác.
Chủ nhiệm đề tài cho biết, sau mỗi cuộc thanh tra, các kiến nghị phải được phân loại theo ba cấp độ hoàn thành. Nếu đơn vị khắc phục đạt 90% trở lên, tình trạng được đánh giá “xanh” và sẽ được ghi nhận, khen thưởng kịp thời. Trường hợp tỷ lệ khắc phục từ 50% đến dưới 90%, tình trạng “vàng”, đơn vị sẽ phải nhận nhắc nhở và tham gia đào tạo bổ sung. Với tỷ lệ hoàn thành dưới 50%, tình trạng “đỏ”, doanh nghiệp cần xem xét xử lý kỷ luật cá nhân chịu trách nhiệm và báo cáo lãnh đạo cấp trên để triển khai biện pháp xử lý mạnh mẽ.
Bên cạnh đó, tiến độ khắc phục kiến nghị được theo dõi chi tiết qua một hệ thống cơ chế trực tuyến, trong đó mỗi nội dung khắc phục đều ghi rõ người chịu trách nhiệm, thời hạn hoàn thành và trạng thái cập nhật liên tục. Đồng thời, toàn bộ kết luận thanh tra và báo cáo khắc phục phải được công khai trên cổng thông tin điện tử của doanh nghiệp để đảm bảo minh bạch và chịu sự giám sát của xã hội.
Để nâng cao trách nhiệm, doanh nghiệp cần gắn chỉ tiêu giảm tỷ lệ tài sản nhàn rỗi, tăng hiệu suất sử dụng tài sản vào KPI của cá nhân và tập thể, đồng thời cân nhắc thưởng phạt rõ ràng để tạo động lực tuân thủ
Tại hội thảo, các đại biểu tham dự đều đánh giá đề tài có tính cấp thiết. Tuy vậy, do được triển khai từ năm 2024 nên được nghiên cứu dựa trên Luật Thanh tra 2022 nên có sự khác biệt, đặc biệt là liên quan đến chủ đề của đề tài.
Theo Luật Thanh tra 2022, trong DNNN có thanh tra nội bộ. Nhưng đến Luật Thanh tra năm 2025 thì không còn thanh tra nội bộ mà chỉ tăng cường kiểm tra nội bộ. Do đó, các đại biểu cho rằng, nghiên cứu đề tài cần phải gắn với Luật Thanh tra 2025
Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cho rằng, đề tài tập trung nghiên cứu vào thanh tra việc quản lý, sử dụng tài sản, vốn trong DNNN, những nội dung liên quan đến giám sát chuyên đề của Quốc hội, kiểm toán nhà nước nên lọc bỏ đi. Có thể đưa vào phần kiến nghị để nâng cao hiệu quả công tác thanh tra. Hoặc có thể so sánh với thực trạng thanh tra, không cần đi sâu phân tích để đánh giá hiệu quả công tác thanh tra…
Thái Hải
(Nguồn: Thanhtra.com.vn)