Những điểm sáng tuyên truyền, phổ biến pháp luật
Những năm gần đây, trong ngành Thanh tra đã nổi lên nhiều điểm sáng về tuyên truyền, phổ biến pháp luật, cho thấy sự nỗ lực đổi mới cả về tư duy lẫn phương thức tổ chức. Nổi bật trước hết là vai trò của Báo Thanh tra. Không chỉ đơn thuần đưa tin, phản ánh, cơ quan báo chí của ngành đã chủ động xây dựng chuyên mục pháp luật với nhiều tuyến bài chuyên sâu, duy trì các nội dung hỏi – đáp, hướng dẫn nghiệp vụ, đồng thời xây dựng thư viện pháp luật, phục vụ tra cứu văn bản của ngành. Điểm đáng chú ý là báo đã mạnh dạn mở rộng sang không gian số, tận dụng nền tảng mạng xã hội để lan tỏa tri thức pháp luật. Những video clip, đồ họa trực quan hay fanpage, YouTube, TikTok không chỉ tiếp cận đông đảo bạn đọc mà còn góp phần chuyển tải những thông tin pháp luật đến với độc giả một cách gần gũi, dễ hiểu, dễ áp dụng trong thực tiễn. Sự đa dạng hóa này đã tạo nên sức sống mới, khẳng định vai trò của báo chí ngành Thanh tra như một “cầu nối” đưa pháp luật đi vào đời sống.
Cùng với đó, Trường Cán bộ Thanh tra cũng trở thành điểm sáng khi gắn nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng với công tác PBGDPL. Nhà trường liên tục cập nhật giáo trình, tài liệu giảng dạy theo các văn bản mới, đảm bảo học viên được trang bị kiến thức pháp luật kịp thời. Đáng chú ý, việc tích hợp nội dung phổ biến pháp luật trong từng khóa học, từng buổi tập huấn đã khiến quá trình học tập không chỉ dừng ở rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ mà còn trở thành quá trình củng cố văn hóa tuân thủ pháp luật. Đặc biệt, từ đầu năm 2024, việc đưa vào vận hành kênh YouTube và TikTok chuyên giải đáp chính sách, quy định pháp luật và hướng dẫn nghiệp vụ về thanh tra và tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng đã mở ra hướng tiếp cận mới, đưa tri thức pháp luật vượt ra ngoài phạm vi giảng đường, lan tỏa rộng rãi đến đội ngũ cán bộ cũng như đông đảo công chúng quan tâm.
Kênh TikTok của Báo Thanh tra và Trường Cán bộ Thanh tra. Ảnh: Bảo Anh
Ở tầm tham mưu, Vụ Pháp chế giữ vai trò quan trọng trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Đơn vị thường xuyên biên soạn các tài liệu hướng dẫn, kịp thời tháo gỡ vướng mắc từ thực tiễn cho các địa phương, đơn vị. Các cuộc tọa đàm, hội nghị tập huấn, hội thảo do vụ chủ trì không chỉ truyền tải các quy định pháp luật một cách chuẩn mực, chính thống mà còn tạo ra cơ hội trao đổi đa chiều giữa cơ quan quản lý, cán bộ thanh tra và đối tượng chịu sự tác động.
Ở địa phương, cơ quan Thanh tra với vai trò là thành viên hội đồng PBGDPL tỉnh đã phối hợp với đài phát thanh, truyền hình, xây dựng chuyên mục “Hỏi – đáp pháp luật”, thành lập tổ tư vấn pháp luật, giải đáp thắc mắc của người dân. Từ những cách làm đó có thể thấy, công tác tuyên truyền, PBGDPL trong ngành Thanh tra đang chuyển mình mạnh mẽ. Đây chính là nền tảng quan trọng để pháp luật đi vào cuộc sống, để kỷ cương, liêm chính trở thành giá trị thấm sâu trong hoạt động của ngành Thanh tra và trong nhận thức của mỗi cán bộ, mỗi người dân.
Thách thức không nhỏ…
Tuy đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận, công tác PBGDPL của ngành Thanh tra vẫn đối diện không ít khó khăn, thách thức. Theo ông Ngô Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục I, thành viên hội đồng phối hợp PBGDPL của Thanh tra Chính phủ, hiện nay, nội dung tuyên truyền ở nhiều nơi còn dàn trải, thiếu chiều sâu, chưa thực sự đáp ứng yêu cầu ngày càng đa dạng của các nhóm đối tượng tiếp nhận. Các sản phẩm truyền thông số dù đã xuất hiện nhưng còn thiếu sự đầu tư chuyên nghiệp để tạo dấu ấn mạnh mẽ và có sức lan tỏa.
Ông Hùng cho rằng, sự phát triển nhanh chóng của mạng xã hội cùng với dòng thông tin đa chiều, đặt ra yêu cầu đổi mới phương thức tuyên truyền pháp luật. Nếu không kịp thời sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ và nâng cao tính hấp dẫn trong truyền thông, PBGDPL của ngành Thanh tra sẽ khó phát huy được vị thế là kênh thông tin chính thống, định hướng xã hội về pháp luật và kỷ cương hành chính.
Về đội ngũ cán bộ trực tiếp tham gia công tác PBGDPL, bà Phạm Thị Phượng (Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ) đánh giá, phần lớn còn hạn chế về kỹ năng truyền thông hiện đại, khả năng ứng dụng công nghệ và nắm bắt tâm lý xã hội. Cách tiếp cận đôi khi còn hành chính hóa, khiến hiệu quả thuyết phục chưa cao. Bên cạnh đó, nguồn lực dành cho PBGDPL còn eo hẹp, phụ thuộc chủ yếu vào kinh phí sự nghiệp, trong khi cơ chế huy động xã hội hóa chưa thật rõ ràng, khiến hoạt động này còn nhiều hạn chế.
Các chuyên gia cũng nhận định, thách thức lớn nhất chính là những tác động từ tham nhũng, tiêu cực, “lợi ích nhóm” trong thi hành pháp luật – điều mà Nghị quyết 66 -NQ/TW đã đề cập. Khi trong bộ máy vẫn tồn tại đâu đó biểu hiện suy thoái, “lợi ích nhóm”, niềm tin vào pháp luật và những người thực thi pháp luật sẽ bị ảnh hưởng, kéo theo hiệu quả tuyên truyền giảm sút.
Những hội nghị tập huấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật của ngành Thanh tra. Ảnh: TH
Mở lối truyền thông hiện đại đưa pháp luật vào đời sống
Để hóa giải những rào cản nêu trên, theo các chuyên gia, trước hết cần có sự đổi mới mạnh mẽ về tư duy trong công tác PBGDPL của ngành Thanh tra. Thay vì coi đây là hoạt động bổ trợ, cần khẳng định rõ tuyên truyền, phổ biến pháp luật là một trụ cột quan trọng trong thi hành pháp luật, gắn trực tiếp với hiệu quả công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Khi tư duy thay đổi, cách làm mới có thể chuyển từ hành chính hóa sang lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, để pháp luật thực sự đi vào đời sống.
Song song với đó, phải đầu tư chuyên nghiệp cho truyền thông số. Những sản phẩm manh mún, rời rạc cần được thay thế bằng các chiến dịch truyền thông có chủ đề, có thiết kế hiện đại, đa nền tảng và dễ chia sẻ. Việc tận dụng fanpage, TikTok, YouTube hay các ứng dụng di động không chỉ để “điểm tên” trên môi trường số, mà phải tạo ra nội dung hấp dẫn, ngắn gọn, dễ hiểu, đi thẳng vào những tình huống pháp lý thường gặp. Qua đó, pháp luật được truyền tải sinh động, gần gũi, không còn là những điều khoản khô khan.
Một giải pháp khác là nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác PBGDPL. Cán bộ Thanh tra phải được trang bị thêm kỹ năng truyền thông, ứng dụng công nghệ, kỹ năng lắng nghe và nắm bắt dư luận xã hội. Bên cạnh đó, cơ chế huy động nguồn lực xã hội cần được mở rộng, minh bạch và khuyến khích sáng kiến từ các tổ chức xã hội, doanh nghiệp, cơ quan truyền thông. Khi có sự chung tay, công tác PBGDPL mới có thể tiến tới những chương trình quy mô, bền vững, có sức lan tỏa.
Và hơn hết, muốn củng cố niềm tin của Nhân dân, ngành Thanh tra phải kiên quyết đấu tranh với tham nhũng, tiêu cực. Mỗi cuộc thanh tra không chỉ là việc phát hiện sai phạm, mà còn phải truyền đi một thông điệp mạnh mẽ: Không có vùng cấm, không có ngoại lệ trong xử lý vi phạm pháp luật. Chỉ khi người dân thấy sự nghiêm minh ấy, việc tuyên truyền về tinh thần thượng tôn pháp luật mới có sức thuyết phục thực sự.
Dương Anh Minh
(Nguồn: Thanhtra.com.vn)