Tuyên truyền, phổ biến pháp luật còn bỏ ngỏ
Nhìn lại thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong ngành Thanh tra đã đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận, đặc biệt trong giai đoạn 2021 -2025. Thanh tra Chính phủ đã in ấn, phát hành hàng nghìn tài liệu như: Sách “Tìm hiểu pháp luật về phòng, chống tham nhũng”, “Hỏi đáp pháp luật về phòng, chống tham nhũng”, tờ gấp “Tìm hiểu một số nội dung cơ bản của Luật Phòng, chống tham nhũng” bằng 5 thứ tiếng dân tộc (Ê Đê, Khơ me, Mông, Giơ Rai, Chăm); tổ chức cuộc thi “Tìm hiểu pháp luật về phòng, chống tham nhũng”, thu hút sự tham gia của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp, học sinh, sinh viên và người dân trong cả nước.
Các bộ tài liệu giới thiệu những nội dung cơ bản và điểm mới của Luật Thanh tra năm 2022 và năm 2025 cũng được xây dựng để tuyên truyền trên Cổng Thông tin điện tử của Thanh tra Chính phủ, Báo Thanh tra và Cổng Thông tin điện tử của Bộ Tư pháp. Đồng thời, Thanh tra Chính phủ phát hành sách “Những nội dung cơ bản của Luật Thanh tra năm 2022” để phổ biến đến các bộ, ngành, địa phương. Các hoạt động tuyên truyền còn được triển khai qua báo, tạp chí, trung tâm thông tin, cũng như thông qua công tác giảng dạy tại Trường Cán bộ Thanh tra và các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng.
Bên cạnh đó, Thanh tra Chính phủ còn thành lập các tổ công tác liên ngành để kiểm tra việc thực hiện Chỉ thị 10/CT-TTg về đưa nội dung phòng, chống tham nhũng vào các cơ sở giáo dục, đào tạo. Qua kiểm tra, đã đánh giá những ưu điểm và những hạn chế, khó khăn, vướng mắc của các cơ sở giáo dục – đào tạo trong việc giảng dạy pháp luật phòng, chống tham nhũng, từ đó hướng dẫn các đơn vị thực hiện hiệu quả hơn công tác này.
Tuy nhiên, so với yêu cầu đặt ra từ Nghị quyết 66 -NQ/TW, công tác này vẫn còn những hạn chế: Phương thức tuyên truyền còn đơn điệu; ít ứng dụng công nghệ số, mạng xã hội để tiếp cận đông đảo công chúng; nhiều chương trình tuyên truyền thiếu tính tương tác, chưa thực sự chạm tới nhu cầu và tâm lý của các nhóm đối tượng khác nhau như doanh nghiệp, người lao động, người trẻ tuổi… Ngoài ra, một số cán bộ Thanh tra tuy có chuyên môn pháp lý vững, nhưng kỹ năng truyền đạt, kỹ năng tuyên truyền chưa được bồi dưỡng bài bản, dẫn đến hiệu quả chưa cao.
Cần đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền
Một trong những nhiệm vụ, giải pháp được Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh là chú trọng công tác giải thích pháp luật và hướng dẫn áp dụng pháp luật để bảo đảm sức sống của văn bản quy phạm pháp luật, trong đó phải đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, tháo gỡ nhanh nhất những “điểm nghẽn” có nguyên nhân từ quy định của pháp luật.
Theo Ths Nguyễn Quang Huy, giảng viên Luật (Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên), hình thức tuyên truyền, phổ biến cần đa dạng hóa. Bên cạnh hội nghị, tập huấn truyền thống, ngành Thanh tra phải mạnh dạn ứng dụng công nghệ số như: Tổ chức hội thảo, tọa đàm trực tuyến; triển khai các chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội, với các sản phẩm trực quan sinh động. Các nền tảng như Facebook, Zalo, TikTok, YouTube cho phép truyền tải thông điệp pháp luật bằng hình ảnh, âm thanh, đồ họa; những clip ngắn 2-3 phút hoặc infographic cô đọng giúp người xem nắm được quy định cốt lõi, tránh tình trạng “quá tải chữ”. Đây là cách tiếp cận hiệu quả với giới trẻ, người lao động trong khu vực ngoài Nhà nước, và cả người dân ở vùng sâu, vùng xa, nơi việc tiếp cận tài liệu in ấn còn hạn chế.
Hơn thế nữa, đây cũng là kênh phản biện chính sách, giúp những bất cập từ thực tiễn thi hành pháp luật nhanh chóng được phản ánh trở lại với cơ quan Thanh tra. Trên cơ sở đó, rà soát, kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định, kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” gây khó khăn.
Cũng theo Ths Nguyễn Quang Huy, đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền pháp luật không chỉ dừng ở việc ứng dụng công nghệ. Điều quan trọng là phải chuẩn hóa tài liệu, đa dạng hóa ngôn ngữ và có cách tiếp cận riêng cho từng nhóm đối tượng. “Tuyên truyền pháp luật phải biến những điều khoản khô khan thành thông điệp gắn liền với đời sống thực tiễn. Các văn bản pháp luật liên quan đến công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo hay phòng, chống tham nhũng phải được giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu, phù hợp với từng đối tượng, có dẫn chứng từ các vụ việc thực tế, để người nghe thấy rõ sự hiện diện của pháp luật trong thực tiễn”, ông Huy nhấn mạnh.
Tăng cường nguồn nhân lực và trách nhiệm
Nghị quyết 66-NQ/TW nhấn mạnh, phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, trong đó cần áp dụng các chính sách đặc thù, vượt trội để thu hút nhân tài và bảo đảm hiệu quả trong thi hành pháp luật. Đối với ngành Thanh tra, yêu cầu với đội ngũ cán bộ tuyên truyền vừa am hiểu chuyên môn, vừa có bản lĩnh chính trị và kỹ năng truyền thông là những giải pháp có ý nghĩa thiết thực.
Ths. Phạm Thị Phượng (Vụ Pháp chế, TTCP) cho rằng, trước hết, cần có chính sách thu hút và trọng dụng nhân lực giỏi tham gia tuyên truyền pháp luật. Ngành Thanh tra có thể áp dụng cơ chế thuê khoán, thù lao hợp lý để mời các chuyên gia, nhà báo, giảng viên luật am hiểu truyền thông chính sách tham gia biên soạn tài liệu, cố vấn xây dựng sản phẩm truyền thông pháp luật hay giảng dạy trong các khóa tập huấn. Đây là cách thức tạo thêm nguồn lực chất lượng cao, đồng thời kết nối hoạt động của ngành với giới học thuật và báo chí, truyền thông.
Song song với đó, cần phát huy tối đa nguồn nhân lực giàu kinh nghiệm. Những cán bộ từng gắn bó lâu năm với công tác pháp chế, tuyên truyền, dù đã nghỉ hưu hoặc chuyển công tác, vẫn có thể tiếp tục tham gia với vai trò cố vấn, cộng tác viên cho các chương trình tuyên truyền, phổ biến pháp luật của ngành. Đây là nguồn “chất xám” quý báu, giúp định hướng cho đội ngũ trẻ và đóng góp vào những nhiệm vụ trọng điểm về đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền pháp luật.
Đối với việc đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, Ths Nguyễn Thị Hạnh (Trường Cán bộ Thanh tra) cho rằng, ngành Thanh tra có thể xem xét cơ chế phối hợp với các cơ sở đào tạo luật và báo chí uy tín để tổ chức những khóa học thực hành, chuyên sâu về kỹ năng viết, biên tập, thuyết trình, xây dựng sản phẩm truyền thông đa phương tiện, cũng như kỹ năng khai thác mạng xã hội trong lan tỏa pháp luật.
Thực tế cho thấy, tuyên truyền pháp luật là công việc vừa đòi hỏi kiến thức chuyên môn, vừa yêu cầu sự sáng tạo, linh hoạt trong cách tiếp cận, truyền tải. Nếu thiếu sự động viên kịp thời cả về vật chất lẫn tinh thần, rất khó giữ chân và phát huy tối đa năng lực của đội ngũ này. Do đó, các chuyên gia đều khẳng định, phải có cơ chế đãi ngộ và khuyến khích xứng đáng cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Sự ghi nhận này không chỉ thể hiện trách nhiệm, sự quan tâm của cơ quan quản lý, mà còn là động lực để họ toàn tâm cống hiến với công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật trong ngành Thanh tra.
Đổi mới công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật không chỉ là yêu cầu nghiệp vụ, mà còn là nhiệm vụ chính trị gắn với nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước của ngành Thanh tra. Khi thông điệp pháp luật được truyền tải rõ ràng, sinh động và phù hợp, sẽ hình thành thói quen tôn trọng, tuân thủ pháp luật trong xã hội. Từ đó, tạo dựng nền tảng vững chắc cho việc xây dựng một xã hội bảo đảm thượng tôn Hiến pháp và pháp luật.
Bài 3: Mở lối truyền thông hiện đại đưa pháp luật vào đời sống
Dương Anh Minh
(Nguồn: Thanhtra.com.vn)