Nâng tầm tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
Nghị quyết 66-NQ/TW đã xác định 5 quan điểm chỉ đạo lớn nhằm tạo chuyển biến căn bản trong việc xây dựng và thi hành pháp luật. Đáng chú ý, quan điểm thứ hai nhấn mạnh, cùng với xây dựng pháp luật, “thi hành pháp luật là “đột phá của đột phá” trong hoàn thiện thể chế; là một nhiệm vụ trọng tâm của tiến trình xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của Nhân dân, do Nhân dân và vì Nhân dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng”. Đây là yêu cầu xuyên suốt, bởi thực tiễn cho thấy, không ít văn bản được ban hành công phu, nhưng khi triển khai lại chậm trễ, thậm chí trở thành “điểm nghẽn” do thiếu hướng dẫn, thiếu cơ chế kiểm tra, giám sát hoặc không phù hợp với thực tiễn. Điều này dẫn tới khoảng cách giữa quy định và thực tiễn, ảnh hưởng trực tiếp đến niềm tin của Nhân dân vào hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.
Muốn nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật, trước hết phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Đây chính là khâu đầu tiên để đưa pháp luật vào cuộc sống. Nếu bỏ qua khâu này sẽ mất đi sự thẩm thấu từ nhận thức đến hành động, dẫn đến tình trạng các quy định pháp luật dù tiến bộ đến đâu cũng khó phát huy được giá trị thực tiễn. Hơn thế nữa, tuyên truyền, phổ biến pháp luật chính là cầu nối để truyền tải các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước đến với người dân, để các quy phạm pháp luật trở nên gần gũi, nhanh chóng đi vào đời sống xã hội.
Có thể nói, Nghị quyết 66-NQ/TW đã đặt công tác thi hành pháp luật vào đúng vị trí then chốt của tiến trình đổi mới quản trị quốc gia: Không những nâng cao nhận thức pháp luật qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, mà còn hướng đến mục tiêu xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại, nơi mà tuân thủ pháp luật trở thành hành vi tự giác của mỗi người dân, mỗi tổ chức.
Ngành Thanh tra với vai trò “truyền lửa”
Cơ quan Thanh tra với chức năng thanh tra việc chấp hành các quy định pháp luật của các bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức; đồng thời trực tiếp tham gia tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Chính vì vậy, mọi hoạt động của ngành Thanh tra đều gắn bó mật thiết với việc thi hành pháp luật, vừa mang tính giám sát, vừa mang tính nêu gương.
Theo ông Ngô Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục I, thành viên hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật Thanh tra Chính phủ, bản thân đội ngũ cán bộ, công chức Thanh tra phải là những người gương mẫu trong việc tuân thủ và áp dụng pháp luật.
Bên cạnh đó, các hoạt động thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng cũng chính là cách ngành Thanh tra tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Ông Ngô Mạnh Hùng phân tích, mỗi kết luận thanh tra, mỗi kiến nghị sửa đổi hay mỗi quyết định giải quyết khiếu nại, kết luận nội dung tố cáo đều là một hình thức tuyên truyền pháp luật sống động, tác động trực tiếp đến hành vi của các chủ thể trong mối quan hệ với cơ quan thanh tra. Cụ thể, thông qua công tác thanh tra, ngành Thanh tra góp phần chấn chỉnh, uốn nắn các hành vi vi phạm, đồng thời phổ biến, hướng dẫn những chuẩn mực pháp lý đến từng cơ quan, tổ chức.
Hay trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, ngành Thanh tra đã trực tiếp hướng dẫn, giải thích cho người dân hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình theo quy định của pháp luật. Đây không chỉ là giải quyết các vụ việc cụ thể, mà còn là quá trình hướng dẫn, phổ biến pháp luật, giúp củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự nghiêm minh của pháp luật.
Còn trong công tác phòng, chống tham nhũng, mỗi biện pháp phòng ngừa, mỗi vụ việc được phát hiện, xử lý nghiêm minh cũng chính là một thông điệp tuyên truyền mạnh mẽ về tinh thần thượng tôn pháp luật. Việc công khai, minh bạch trong kê khai tài sản, kiểm soát quyền lực hay xử lý trách nhiệm người đứng đầu khi để xảy ra tham nhũng, tiêu cực đã góp phần định hướng nhận thức, nâng cao ý thức liêm chính trong đội ngũ cán bộ, công chức.
Nói cách khác, Thanh tra vừa là lực lượng thi hành pháp luật, vừa đóng vai trò “truyền lửa” để lan tỏa tinh thần thượng tôn pháp luật trong xã hội.
Đảm bảo điều kiện cho khâu “đột phá của đột phá” thành công
Nếu coi tổ chức thi hành pháp luật là khâu “đột phá của đột phá”, thì tuyên truyền, phổ biến chính là điều kiện quan trọng để bảo đảm đột phá ấy thành công. Công tác này cũng chính là nền tảng không thể thiếu để góp phần nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật – đúng như tinh thần của Nghị quyết 66-NQ/TW.
Đối với ngành Thanh tra, nâng tầm công tác tuyên truyền, phổ biến không chỉ nhằm phục vụ nhiệm vụ chính trị của ngành, mà còn góp phần trực tiếp vào việc kiến tạo môi trường pháp lý minh bạch, công bằng, củng cố niềm tin của Nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước. Đây cũng là cách để ngành Thanh tra khẳng định vai trò tiên phong trong việc xây dựng hệ thống pháp luật với cơ chế tổ chức thực hiện nghiêm minh, nhất quán, mở đường cho kiến tạo phát triển, huy động mọi người dân và doanh nghiệp tham gia vào phát triển kinh tế, xã hội – một trong những mục tiêu đến năm 2030 mà Nghị quyết 66-NQ/TW đặt ra.
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, ngành Thanh tra cần có cách tiếp cận mới: Đa dạng hóa phương thức tuyên truyền, tận dụng nền tảng số, truyền thông xã hội; nâng cao kỹ năng, năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền; tăng cường phối hợp với các cơ quan báo chí, truyền thông để lan tỏa tinh thần pháp luật một cách sâu rộng, thiết thực.
Bài 2: Đổi mới tuyên truyền, phổ biến pháp luật ngành Thanh tra để nâng cao hiệu quả
Dương Anh Minh
(Nguồn: Thanhtra.com.vn)