Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, thời gian qua, các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị có nhiều thay đổi, đặc biệt là từ ngày 01/7/2025 chính quyền địa phương có sự sắp xếp lại theo hướng sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, tiếp tục sắp nhập đơn vị hành chính cấp xã.
Trong bối cảnh bỏ khâu trung gian cấp huyện, trong khi đó ở các địa phương còn tồn đọng một số các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài, vượt cấp lên trung ương, nếu không có biện pháp sớm sẽ dẫn đến khó khăn trong quá trình vận hành chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã nghe Đảng ủy Thanh tra Chính phủ báo cáo và có chỉ đạo phải quyết liệt, sớm xem xét, xử lý dứt điểm các vụ việc này tại Thông báo số 142-TB/VPTW ngày 20/3/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng về kết luận của Tổng Bí thư.
Xác định đây là nhiệm vụ hết sức quan trọng, cấp bách, Thanh tra Chính phủ đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch và Quyết định thành lập các tổ công tác để triển khai thực hiện đồng bộ, mà trọng tâm là kiểm tra, rà soát, xử lý, giải quyết 226 vụ việc tại 53 địa phương, hoàn thành trước ngày 30/6/2025.
Thanh tra Chính phủ xác định rằng, đây là đợt cao điểm tập trung 90 ngày đêm để thực hiện nhiệm vụ giải quyết các vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, tồn đọng, kéo dài, vượt cấp lên trung ương theo chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Cần sự chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ , đồng bộ, thống nhất từ Trung ương đến địa phương với sự tham gia của cả hệ thống chính trị. Ba Tổ công tác do 03 Phó Tổng Thanh tra Chính phủ làm Tổ trưởng đã chỉ đạo các cục, vụ, đơn vị của Thanh tra Chính phủ tổ chức kiểm tra, đôn đốc trực tiếp tại địa phương.
Các địa phương cũng chủ động ban hành kế hoạch, thành lập Tổ công tác do Bí thư Tỉnh ủy làm Tổ trưởng để phối hợp xử lý. Trong đó, 18 địa phương có 29 vụ việc trọng điểm đã được các Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ làm việc, chỉ đạo trực tiếp.
Tính đến giữa tháng 7/2025, đã cơ bản giải quyết xong 203/226 vụ việc, đạt tỷ lệ 89,8%. Các địa phương đã áp dụng nhiều biện pháp như tổ chức đối thoại, vận động công dân chấp hành quyết định, áp dụng chính sách an sinh xã hội với những trường hợp có hoàn cảnh khó khăn. Một số vụ việc còn lại (23 vụ) đang được tiếp tục giải quyết theo trình tự của pháp luật, trong đó có 7 vụ đã khởi kiện hoặc đang được tòa án thụ lý.
Qua công tác rà soát giải quyết 226 vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp kéo dài, vượt cấp lên trung ương, cho thấy một số nội dung cần lưu ý như sau:
– Đối với các vụ việc phức tạp, xảy ra thời gian khá lâu, qua nhiều thời kỳ, đã được nhiều cấp, ngành xem xét, xử lý, giải quyết, phải xem xét tận gốc vấn đề, tháo gỡ từng nút thắt, vận dụng cơ chế có lợi cho người dân. Cần tăng cường tổ chức gặp gỡ đối thoại, nghe người dân trình bày, xem xét ý kiến đề nghị, kiến nghị, nguyện vọng của người dân. Xem xét yếu tố hợp tình, hợp lý vận dụng giải quyết đảm bảo đúng pháp luật, nhưng phải hợp lòng dân.
– Đối với những vụ việc áp dụng đúng quy định của pháp luật nhưng lại chưa phù hợp với thực tế. Có những vụ việc/dự án do chậm xử lý, giải quyết, thực hiện hoặc nóng vội, thiếu công khai, minh bạch thông tin đầy đủ cho người dân bị ảnh hưởng; các quy định pháp luật liên quan thay đổi nhưng không có quy định chuyển tiếp. Cần xem xét vận dụng pháp luật cho phù hợp với thực tế, hợp lòng dân. Cần công khai minh bạch thông tin các dự án, các quy định của pháp luật để người dân nắm bắt, hiểu và thực hiện.
Đối với nhũng vụ việc có vướng mắc về chính sách, pháp luật, yêu cầu các địa phương rà soát, tổng hợp, báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, tháo gỡ, giải quyết đối với từng vụ việc và nhóm vụ việc.
– Tăng cường tổ chức, đối thoại với người dân, nâng cao hiểu biết pháp luật cho người dân để người dân hiểu đúng, trúng, nhận thức đúng đắn hạn chế tình trang khiếu nại vượt cấp, kéo dài;
– Cần nâng cao năng trình độ, nhận thức cho cán bộ tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo ở cơ sở, ở địa phương để giải quyết đúng, dứt điểm các vụ việc khiếu nại, tố cáo ở cơ sở. Nhất là: việc quản lý, lưu trữ, bàn giao hồ sơ còn bất cập cũng ảnh hưởng đến thời gian và chất lượng giải quyết; việc kết thúc hoạt động của cấp huyện cũng phần nào ảnh hưởng đến tiến độ rà soát, giải quyết; một số địa phương ban đầu còn lúng túng trong việc tổ chức đối thoại với người dân.
Với những nỗ lực như trên, cho thấy kết quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo trong 06 tháng đầu năm 2025 đã có bước chuyển rõ nét, đặc biệt nhờ việc triển khai nghiêm túc chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Qua đó, công tác rà soát, xử lý các vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài đã được thực hiện đồng bộ, có trọng tâm, trọng điểm và đạt được hiệu quả cao./.
Phạm Hồng Lương, khoa NV2,
Trần Thị Thúy, khoa NV1