Chuyển đổi số ngành Thanh tra hiện đang được coi là bước tái cấu trúc toàn diện từ tư duy đến phương pháp quản lý, không chỉ là ứng dụng công nghệ. Đây là nhiệm vụ chiến lược để ngành Thanh tra nâng cao hiệu quả giám sát, kiểm tra, phòng, chống tham nhũng trong kỷ nguyên số.
Không chỉ là đầu tư công nghệ, mà là tái cấu trúc toàn diện
Ông Lê Viết Thắng, Phó Chánh Văn phòng Thanh tra Chính phủ cho rằng, chuyển đổi số không thể chỉ dừng ở việc đầu tư hạ tầng kỹ thuật hay phần mềm, mà phải được nhìn nhận như một cuộc tái cấu trúc toàn diện về chiến lược, tổ chức và phương pháp luận của ngành Thanh tra.
Điều này đòi hỏi thay đổi cả tư duy số và vai trò của Thanh tra trong xã hội hiện đại, nơi dữ liệu trở thành trung tâm của mọi hoạt động quản trị. Không còn là mô hình làm việc dựa trên hồ sơ giấy, quy trình thủ công, ngành Thanh tra cần chuyển mình để đáp ứng yêu cầu về minh bạch, tốc độ, và hiệu quả xử lý dữ liệu lớn.
Thực tế hiện nay cho thấy, việc ứng dụng công nghệ và đổi mới sáng tạo trong công tác thanh tra vẫn còn phân tán, thiếu tính kết nối. Nhiều hệ thống phần mềm được triển khai cục bộ, chưa hình thành nền tảng hạ tầng và dữ liệu đồng bộ toàn ngành.
Trước thách thức đó, ông Thắng cho biết, Văn phòng Thanh tra Chính phủ đã chủ động nghiên cứu, tham mưu các kế hoạch cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết số 57 của Bộ Chính trị, hướng tới chuyển đổi toàn diện mô hình hoạt động của ngành.
Từ đầu tháng 6/2025, Văn phòng đã tiến hành rà soát, đánh giá hiện trạng công nghệ thông tin, nhận diện các khó khăn về hạ tầng, thể chế và nhân lực, qua đó xây dựng phương án chuyển đổi số phù hợp, khả thi, bám sát chỉ đạo của Trung ương và định hướng của Thanh tra Chính phủ.
Khung kiến trúc Chính phủ số Thanh tra, nền tảng cho thay đổi
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm năm 2025 là nghiên cứu và xây dựng “Khung Kiến trúc Chính phủ số Thanh tra Chính phủ, phiên bản 4.0”, cùng với “Chiến lược dữ liệu ngành Thanh tra”. Đây được coi là bản quy hoạch tổng thể cho tiến trình chuyển đổi số toàn diện của ngành, giúp xác định rõ hiện trạng, mục tiêu, lộ trình và giải pháp cụ thể.
Theo kế hoạch, đến năm 2028, Thanh tra Chính phủ phấn đấu hoàn thành chuyển đổi số toàn diện, hình thành nền tảng dữ liệu thống nhất, đồng bộ, an toàn và kết nối liên thông với các cơ sở dữ liệu quốc gia khác. Giai đoạn 2028-2030, ngành sẽ phát triển các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để hỗ trợ công tác giám sát, phát hiện sớm rủi ro, vi phạm và tăng hiệu quả xử lý, ra quyết định trong hoạt động thanh tra.
Việc xây dựng và vận hành Chính phủ số trong ngành Thanh tra không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, mà còn tạo nên cơ chế quản lý dựa trên dữ liệu thực tiễn, giảm thiểu can thiệp thủ công, nâng cao tính khách quan và minh bạch trong mọi khâu công việc.
Tiên phong tuyến đầu trong chuyển đổi số trong quản trị quốc gia
Nghị quyết số 57 khẳng định: “Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột định hình mô hình quản trị quốc gia hiện đại”. Trước xu hướng đó, ngành Thanh tra với chức năng giám sát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và lãng phí phải là một trong những lĩnh vực tiên phong trên tuyến đầu của công cuộc chuyển đổi số.
Ông Thắng cho rằng, chuyển đổi số không phải là lựa chọn, mà là đòi hỏi tất yếu của thực tiễn và lịch sử. Khi Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đều đã vận hành trên nền tảng dữ liệu, mô hình thanh tra truyền thống sẽ không còn phù hợp. Các yêu cầu mới về công khai, minh bạch, tốc độ xử lý thông tin và chứng cứ điện tử đòi hỏi Thanh tra phải đổi mới mạnh mẽ về cả thể chế, nhân lực và phương pháp làm việc.
Để đáp ứng yêu cầu đó, ngành Thanh tra hướng tới triển khai cải cách thể chế số toàn diện để xây dựng nền tảng dữ liệu ngành, đến hiện đại hóa công cụ nghiệp vụ và mô hình nhân sự.
Theo ông Thắng, thanh tra viên thời đại số không chỉ am hiểu pháp luật, mà còn phải trở thành chuyên gia dữ liệu công vụ, biết khai thác, phân tích, và bảo mật thông tin; đồng thời có bản lĩnh chính trị, đạo đức công vụ và tư duy sáng tạo.
Cùng với đó, AI và Big Data sẽ là công cụ hỗ trợ quan trọng, giúp Thanh tra viên chuyển từ giám sát thụ động sang giám sát chủ động, từ xử lý sau vi phạm sang phòng ngừa rủi ro sớm, nâng cao hiệu quả cảnh báo và dự báo trong công tác thanh tra.
Hành trình tất yếu để Thanh tra dẫn dắt quản trị hiện đại
Chuyển đổi số ngành Thanh tra không đơn thuần là hiện đại hóa kỹ thuật, mà là bước đột phá chuyển từ cách làm việc dựa trên hồ sơ giấy, báo cáo thủ công, sang quản trị dựa trên dữ liệu số, giúp tăng năng suất, giảm sai sót, và minh bạch hóa quá trình xử lý.
Mục tiêu cuối cùng là hình thành hệ thống giám sát thông minh, có khả năng phản ứng nhanh, phân tích dữ liệu theo thời gian thực, phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành.
Để đạt được điều đó, ông cho rằng Thanh tra Chính phủ sẽ tiên phong trong việc xây dựng chiến lược số hóa toàn ngành, biến chuyển đổi số thành văn hóa tổ chức và phương thức làm việc thường xuyên, liên tục.
Chuyển đổi số không phải là đích đến, mà là hành trình tất yếu để ngành Thanh tra khẳng định vai trò trung tâm trong xây dựng Nhà nước pháp quyền liêm chính, minh bạch, phụng sự Nhân dân.
Khi trí tuệ, đạo đức công vụ và công nghệ được kết hợp hài hòa, ngành Thanh tra sẽ không chỉ đổi mới phương thức làm việc, mà còn nâng tầm vị thế trong hệ thống chính trị, trở thành lực lượng giám sát thông minh của quản trị quốc gia hiện đại.
Đó chính là tinh thần cốt lõi mà Nghị quyết 57 hướng tới góp phần xây dựng nền Thanh tra số, dữ liệu số và con người số, vì một nền hành chính công khai, minh bạch và liêm chính, ông Thắng nhấn mạnh thêm.
Hải Lương
(Nguồn: Thanhtra.com.vn)