Chính phủ ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra năm 2025

Nghị định 216/2025/NĐ-CP cụ thể hóa tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn và chế độ chính sách đối với thanh tra viên. Ảnh: ITN

Nghị định số 216/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Thanh tra, gồm: tổ chức và hoạt động của Thanh tra Cơ yếu; Thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; quy định về thanh tra viên; hoạt động thanh tra trực tuyến, từ xa. Đồng thời, Nghị định hướng dẫn các biện pháp thi hành Luật Thanh tra như: trình tự, thủ tục tiến hành thanh tra; giám sát hoạt động của đoàn thanh tra; thẩm định dự thảo kết luận; ghi nhật ký đoàn thanh tra; tiêu chuẩn, chế độ đối với người được trưng tập tham gia đoàn thanh tra; xử lý chồng chéo, trùng lặp; xử lý vi phạm khi thực hiện kết luận thanh tra.

Theo Nghị định Thanh tra Cơ yếu thuộc Ban Cơ yếu Chính phủ, thực hiện thanh tra trong lĩnh vực cơ yếu, mật mã dân sự, chữ ký số chuyên dùng công vụ; thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý; tiếp công dân; giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Thanh tra theo điều ước quốc tế là cơ quan thanh tra thuộc đơn vị của bộ, được thành lập theo điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, thực hiện thanh tra việc chấp hành pháp luật chuyên ngành, pháp luật liên quan đến điều ước quốc tế; tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo quy định.

Nghị định 216/2025/NĐ-CP cũng cụ thể hóa tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền hạn và chế độ chính sách đối với thanh tra viên. Thanh tra viên phải đáp ứng yêu cầu về phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp; làm việc độc lập, khách quan, tuân thủ pháp luật. Các chế độ phụ cấp, điều kiện bảo đảm, chế độ bồi dưỡng, đào tạo để nâng cao năng lực và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ thanh tra viên cũng được quy định, tạo cơ sở pháp lý để xây dựng đội ngũ thanh tra viên chuyên nghiệp, liêm chính, vững vàng.

Về trình tự, thủ tục thanh tra từ khâu lập kế hoạch, ban hành quyết định, công bố quyết định, tiến hành thanh tra, lập biên bản, dự thảo kết luận, lấy ý kiến đến ban hành kết luận được quy định áp dụng cho cả thanh tra trực tiếp và thanh tra trực tuyến, từ xa. Việc thu thập, sử dụng, lưu trữ thông tin, chứng cứ phải bảo đảm tính chính xác, bảo mật.

Hoạt động giám sát được thực hiện xuyên suốt quá trình thanh tra nhằm bảo đảm đoàn thanh tra tuân thủ pháp luật, không lạm quyền, không gây phiền hà, sách nhiễu đối tượng thanh tra.

Theo Nghị định 216/2025/NĐ-CP các trường hợp được thanh tra lại, thẩm quyền quyết định và trình tự thực hiện được xác định rõ. Mục đích nhằm xem xét lại kết luận đã ban hành khi có căn cứ cho rằng kết luận chưa chính xác, khách quan hoặc có dấu hiệu bỏ lọt, bao che vi phạm; bảo vệ quyền lợi hợp pháp của tổ chức, cá nhân và củng cố tính nghiêm minh của pháp luật.

Về Trưng cầu giám định, Nghị định nhấn mạnh đây là biện pháp quan trọng để làm rõ bản chất vụ việc khi có vấn đề chuyên môn phức tạp. Cơ quan, tổ chức, cá nhân được yêu cầu giám định phải thực hiện đúng yêu cầu, bảo đảm khách quan, chính xác, đúng thời hạn. Kết quả giám định là chứng cứ pháp lý quan trọng, nhất là trong các vụ việc liên quan đến định giá tài sản, xác định thiệt hại, kiểm định kỹ thuật.

Một điểm mới quan trọng là cơ quan thanh tra có quyền yêu cầu tổ chức tín dụng phong tỏa tài khoản của đối tượng thanh tra khi có căn cứ xác định: (1) tài sản liên quan đến hành vi vi phạm pháp luật; (2) có nguy cơ bị rút, chuyển hoặc hợp thức hóa trái phép.

Nghị định yêu cầu thu hồi triệt để tài sản bị chiếm đoạt, chiếm giữ, sử dụng trái pháp luật hoặc bị thất thoát do vi phạm gây ra. Nếu đối tượng không tự nguyện thực hiện, áp dụng biện pháp cưỡng chế. Người đứng đầu cơ quan quản lý trực tiếp phải chịu trách nhiệm nếu chậm trễ hoặc bỏ lọt tài sản phải thu hồi.

Ngoài ra, Nghị định 216/2025/NĐ-CP cũng khắc phục tình trạng nhiều kết luận thanh tra bị “treo” hoặc thực hiện hình thức. Người đứng đầu cơ quan, tổ chức có trách nhiệm chỉ đạo, theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, quyết định xử lý thanh tra. Nếu không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ, có thể bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự; trường hợp gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định.

Thủ trưởng cơ quan thanh tra phải kịp thời xem xét, giải quyết khiếu nại, kiến nghị, phản ánh liên quan đến hoạt động thanh tra, bảo đảm đúng thẩm quyền, đúng pháp luật; tiếp thu, xử lý kiến nghị hợp lý nhằm hoàn thiện kết luận và nâng cao chất lượng công tác thanh tra.

Đỗ Quyên

(Nguồn: Thanhtra.com.vn)