Bàn về quy định đình chỉ việc giải quyết khiếu nại hành chính trong Luật Khiếu nại

1. Các trường hợp đình chỉ giải quyết khiếu nại theo quy định của Luật Khiếu nại

Theo Từ điển Tiếng Việt thì đình chỉ có nghĩa là “ngừng lại hoặc làm cho phải ngừng lại trong một thời gian vĩnh viễn”. Theo nghĩa đó, đình chỉ giải quyết khiếu nại là quyết định chấm dứt mọi hoạt động giải quyết vụ việc khiếu nại. Hậu quả pháp lý của đình chỉ giải quyết là chấm dứt hoạt động giải quyết vụ việc khiếu nại đã được thụ lý.

Ý nghĩa của đình chỉ giải quyết khiếu nại:

Thứ nhất, việc quy định đình chỉ giải quyết khiếu nại nhằm đảm bảo nguyên tắc tuân theo pháp luật trong giải quyết khiếu nại. Nguyên tắc này yêu cầu trong giải quyết khiếu nại phải đảm bảo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục và thời hạn giải quyết, các chủ thể phải tuân thủ các quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ trong quá trình giải quyết. Tuy nhiên trong quá trình giải quyết có thể phát sinh các sự kiện khiến cho quá trình giải quyết khiếu nại không còn ý nghĩa đòi hỏi phải chấm dứt quá trình giải quyết. Nếu không quy định rõ việc đình chỉ giải quyết khiếu nại sẽ dẫn đến vi phạm trong giải quyết khiếu nại.

Thứ hai, việc quy định rõ về đình chỉ giải quyết khiếu nại cũng sẽ giúp cho việc công khai, minh bạch trong giải quyết khiếu nại. Khi phát sinh các trường hợp luật định về đình chỉ giải quyết khiếu nại, người có thẩm quyền giải quyết sẽ ban hành quyết định theo quy định mà không phải ngưng việc giải quyết vô căn cứ. Việc quy định rõ về đình chỉ giải quyết khiếu nại cũng sẽ giúp các cơ quan giải quyết xử lý được nhiều vấn đề vướng mắc trong thực tiễn giải quyết khiếu nại hành chính hiện nay.

Mặc dù không đưa ra khái niệm về đình chỉ giải quyết khiếu nại, nhưng trong Luật Khiếu nại có quy định về trường hợp đình chỉ giải quyết khiếu nại.

Điều 10, Luật Khiếu nại quy định: “Người khiếu nại có thể rút khiếu nại tại bất cứ thời điểm nào trong quá trình khiếu nại và giải quyết khiếu nại; việc rút khiếu nại phải được thực hiện bằng đơn có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; đơn xin rút khiếu nại phải gửi đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại.

Người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại khi nhận được đơn xin rút khiếu nại thì đình chỉ việc giải quyết và thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại về việc đình chỉ giải quyết khiếu nại.”

Như vậy, Luật Khiếu nại mới chỉ quy định một trường hợp đình chỉ giải quyết khiếu nại đó là khi người khiếu nại rút đơn khiếu nại.

Theo quy định trên thì thủ tục để đình chỉ giải quyết khiếu nại yêu cầu: Thứ nhất người khiếu nại phải có đơn rút khiếu nại có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại; Thứ hai đơn rút khiếu nại phải được gửi đến người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại; Thứ ba người giải quyết khiếu nại ra quyết định đình chỉ giải quyết khiếu nại; Thứ tư việc thông báo bằng văn bản cho người khiếu nại về việc đình chỉ giải quyết khiếu nại.

Trên thực tế khi thực hiện thủ tục đình chỉ giải quyết, có vụ việc người khiếu nại không tiếp tục khiếu nại, nhưng họ không chịu làm đơn rút khiếu nại. Hơn nữa, nếu vụ việc khiếu nại, người khiếu nại đã thực sự từ bỏ thì việc họ về làm đơn xin rút khiếu nại rồi lại gửi đến người giải quyết khiếu nại không có ý nghĩa gì đối với người khiếu nại nên họ sẽ không làm. Do vậy, việc quy định cứng trong luật yêu cầu phải có đơn rút khiếu nại là không khả thi.

2. Một số kiến nghị hoàn thiện quy định về đình chỉ giải quyết khiếu nại

Hiện nay, Luật Khiếu nại mới chỉ quy định một trường hợp đình chỉ giải quyết khiếu nại đó là khi người khiếu nại rút đơn khiếu nại. Tuy nhiên, việc quy định bắt buộc người khiếu nại phải có đơn rút khiếu nại gửi người có thẩm quyền giải quyết gây nhiều khó khăn trong đình chỉ giải quyết vụ việc. Nên cần quy định nhiều hình thức thể hiện ý chí rút khiếu nại của người khiếu nại như bằng đơn hoặc trực tiếp qua buổi làm việc và thể hiện trong biên bản làm việc.

Trên thực tế giải quyết khiếu nại ngoài trường hợp người khiếu nại rút khiếu nại thì còn gặp nhiều trường hợp cần thiết phải đình chỉ giải quyết khiếu nại nhưng không có sơ sở pháp lý khiến các cơ quan giải quyết hết sức khó khăn.

Thứ nhất, trong quá trình giải quyết mời người khiếu nại nhiều lần nhưng không đến làm việc, không có lý do. Trong trường hợp này cần thiết phải quy định đình chỉ giải quyết vụ việc. Bởi vì người khiếu nại là người đã gửi đơn khiếu nại và yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ việc liên quan trực tiếp đến quyền lợi của họ. Nếu người khiếu nại không đến, bất hợp tác với cơ quan giải quyết hoặc thực tế họ đã từ bỏ vụ việc khiếu nại nhưng không làm đơn rút khiếu nại thì cần thiết phải quy định việc đình chỉ giải quyết vụ việc. Việc không quy định đình chỉ đã dẫn tới những trường hợp vụ việc bị treo không tiếp tục giải quyết hoặc cơ quan có thẩm quyền giải quyết ban hành quyết định giải quyết mang tính hình thức theo thủ tục mà không phải thực chất giải quyết vụ việc.

Thứ hai, Trường hợp vụ việc khiếu nại liên quan đến các quyền, lợi ích về tài sản mà người khiếu nại chết không có người thừa kế hoặc người thừa kế không tiếp tục vụ việc khiếu nại thì cũng cần quy định đình chỉ giải quyết vụ việc khiếu nại. Bởi vì việc giải quyết tiếp vụ việc khiếu nại không còn có ý nghĩa nữa.

Thứ ba, Trường hợp đối tượng bị khiếu nại đã bị hủy bỏ. Ví dụ như quyết định hành chính là đối tượng bị khiếu nại đã bị hủy bỏ thì cần thiết phải quy định đình chỉ giải quyết vụ việc khiếu nại. Bởi vì đối tượng khiếu nại không còn thì việc giải quyết khiếu nại tiếp là vô nghĩa.

Trên thực tế hiện nay, khi gặp phải các trường hợp cần đình chỉ giải quyết khiếu nại như nêu ở trên nhưng không có quy định của pháp luật, các cơ quan giải quyết khiếu nại buộc phải ngưng quá trình giải quyết, tuy nhiên về mặt pháp lý thì vụ việc được coi là chưa giải quyết xong. Do vậy, bên cạnh các yêu cầu về trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị trong giải quyết khiếu nại thì các quy định đảm bảo cơ sở pháp lý cho quá trình giải quyết khiếu nại cũng đặc biệt quan trọng. Việc hoàn thiện các quy định về đình chỉ giải quyết khiếu nại sẽ tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan giải quyết thực hiện có hiệu quả trong giải quyết các vụ việc khiếu nại.

TS. Phạm Tuấn Anh

Trường Cán bộ Thanh tra