Định hướng nghiên cứu khoa học ngành Thanh tra giai đoạn 2025 – 2030: Thể chế hóa các quy định của Luật Thanh tra 2025

Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra Nguyễn Huy Hoàng. Ảnh: TH

Tập trung nghiên cứu về đổi mới thể chế và hiệu quả thực thi pháp luật

Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra Nguyễn Huy Hoàng cho biết, trong thời gian qua, hoạt động nghiên cứu khoa học của Thanh tra Chính phủ đã đóng góp quan trọng vào việc hoàn thiện thể chế, chiến lược, chính sách của ngành; hỗ trợ xây dựng nhiều đạo luật quan trọng như Luật Thanh tra 2022, Luật Thanh tra 2025, Luật Tố cáo, Luật Phòng, chống tham nhũng…

Nhiều kết quả nghiên cứu được ứng dụng trực tiếp trong đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra hai cấp theo hướng tinh gọn, hiệu quả; đồng thời hoàn thiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng và tài liệu chuyên môn phục vụ cán bộ toàn ngành

Giai đoạn 2025-2030, ngành Thanh tra đứng trước nhiều yêu cầu mới theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, Hiến pháp 2013 và chiến lược phát triển ngành đến năm 2030. Bối cảnh chính trị, pháp lý có nhiều thay đổi, yêu cầu tăng cường kiểm soát quyền lực, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chỉ nghĩa, đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực đặt ra yêu cầu nghiên cứu sâu hơn về đổi mới thể chế và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật.

Theo ông Hoàng, sự điều chỉnh tổ chức bộ máy theo Nghị quyết 18 và 19 của Trung ương sẽ tác động trực tiếp đến mô hình hoạt động của ngành Thanh tra. Do đó, nghiên cứu khoa học phải góp phần làm rõ mô hình tổ chức, cơ chế phối hợp giữa thanh tra, kiểm tra, kiểm toán, giám sát, tránh chồng chéo, trùng lặp và bảo đảm hiệu quả quản trị.

Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế, xã hội biến động và tiềm ẩn rủi ro, các lĩnh vực dễ phát sinh khiếu kiện như đất đai, đầu tư công, đấu thầu, môi trường, y tế, giáo dục… tiếp tục đòi hỏi nghiên cứu khoa học cung cấp luận cứ cho các giải pháp kiểm soát quyền lực, phòng ngừa tham nhũng, tăng tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.

Ngoài ra, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng quản trị công hiện đại chuyển từ mô hình “hành chính mệnh lệnh” sang “quản trị dựa trên bằng chứng” đặt ra yêu cầu đổi mới mạnh mẽ phương pháp nghiên cứu của ngành. Nghiên cứu phải tiếp cận liên ngành, kết hợp giữa pháp lý, quản trị công, khoa học dữ liệu, kinh tế học hành vi

Ông nhấn mạnh, nghiên cứu không chỉ dừng lại ở phân tích pháp luật, mà còn phải đánh giá tác động chính sách, đo lường hiệu quả quản trị, xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ pháp luật và mức độ hài lòng của người dân. Đây sẽ là cơ sở để kiến nghị các giải pháp cải tiến quy trình thanh tra, nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân.

Theo ông Hoàng, nghiên cứu khoa học trong giai đoạn mới phải có tầm nhìn chiến lược, gắn với yêu cầu quản lý, điều hành và phòng, chống tham nhũng trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

Ba lĩnh vực nghiên cứu chủ đạo

Cũng theo ông Hoàng, công tác nghiên cứu khoa học của Thanh tra Chính phủ trong giai đoạn tới ngoài việc tập trung phục vụ triển khai Nghị quyết Đại hội XIV, Hiến pháp 2013, chiến lược phát triển ngành và kế hoạch kinh tế – xã hội 2025–2030, còn góp phần thực hiện các chủ trương về kiểm soát quyền lực, phòng chống tham nhũng, tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo. Đặc biệt là đưa ra cơ sở khoa học để thể chế hóa các quy định của Luật Thanh tra 2025.

Toàn cảnh hội thảo nghiên cứu khoa học do Trường Cán bộ Thanh tra tổ chức. Ảnh: TH

Đồng thời, kiến nghị việc xây dựng, sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phòng, chống tham nhũng, tố cáo, khiếu nại, tiếp công dân. Nâng cao hiệu quả chỉ đạo điều hành hoạt động thanh tra; đổi mới nội dung, quy trình nghiệp vụ thanh tra, phù hợp yêu cầu của công nghệ 4.0. Góp phần xây dựng ngành Thanh tra trong sạch, vững mạnh, đáp ứng yêu cầu phát triển mới.

Trong đó, trọng tâm là ba lĩnh vực nghiên cứu chủ đạo, theo ông Hoàng, trong lĩnh vực thanh tra, tiếp tục làm rõ mô hình tổ chức thanh tra trong bối cảnh hai cấp; hoàn thiện cơ cấu tổ chức của Thanh tra Chính phủ và hệ thống thanh tra bộ, ngành, địa phương.

Các nội dung trọng điểm gồm phân định thẩm quyền giữa thanh tra, kiểm tra, kiểm toán; mối quan hệ giữa thanh tra và giải quyết khiếu nại, tố cáo; kiểm soát hoạt động thanh tra để phòng chống tiêu cực; nâng cao tính pháp lý và hiệu lực của kết luận thanh tra; nghiên cứu rủi ro và quản trị rủi ro trong hoạt động thanh tra; ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong quy trình thanh tra.

Trong lĩnh vực tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, định hướng nghiên cứu tập trung vào hoàn thiện cơ chế, mô hình tiếp công dân; trách nhiệm của người đứng đầu; cơ chế phối hợp giữa các cơ quan nhà nước và tổ chức chính trị, xã hội; ứng dụng công nghệ thông tin và mạng xã hội trong tiếp nhận phản ánh; bảo vệ người tố cáo; cơ chế bảo đảm thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, tố cáo; kiểm soát tiêu cực trong hoạt động tiếp công dân.

Trong lĩnh vực phòng, chống tham nhũng, nghiên cứu nhấn mạnh vai trò lãnh đạo của Đảng; kiểm soát lợi ích nhóm; phòng ngừa tham nhũng trong các lĩnh vực rủi ro cao; phối hợp giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố; công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình; kiểm soát tài sản, thu nhập; thu hồi tài sản tham nhũng; hợp tác quốc tế; ứng dụng công nghệ số và xây dựng cơ sở dữ liệu phòng, chống tham nhũng; phát huy vai trò xã hội trong phòng, chống tham nhũng.

Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Thanh tra Nguyễn Huy Hoàng nhấn mạnh: Nghiên cứu khoa học phải trở thành động lực đổi mới quản trị ngành Thanh tra, cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách, hoàn thiện thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước. Giai đoạn 2025 – 2030 đòi hỏi sự đổi mới mạnh mẽ, đồng bộ từ thể chế, tổ chức đến phương pháp và ứng dụng công nghệ. Chỉ khi nghiên cứu khoa học gắn chặt với thực tiễn và được triển khai hệ thống, mới có thể góp phần xây dựng nền hành chính minh bạch, liêm chính, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ Nhân dân và sự phát triển bền vững của đất nước.

Hải Lương

(Nguồn: Thanhtra.com.vn)