Hoạt động thanh tra là chức năng thiết yếu của quản lý nhà nước, có mục đích chủ yếu là phát hiện sơ hở trong cơ chế, chính sách, pháp luật và phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi vi phạm pháp luật, trong đó có hành vi tham nhũng, tiêu cực. Hoạt động thanh tra là hoạt động công vụ, sử dụng quyền lực nhà nước. Hoạt động thanh tra có thể hiểu theo nghĩa phổ biến nhất đó là quá trình tiến hành xem xét, đánh giá, xử lý của cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan thanh tra, Đoàn thanh tra, thành viên Đoàn thanh tra, thanh tra viên, người được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành đối với việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định.
Tham nhũng, tiêu cực có thể xảy ra trong hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước, của những người làm công tác thanh tra ở nhiều nội dung, nhiều khâu công tác khác nhau, từ giai đoạn phê duyệt kế hoạch thanh tra, lựa chọn đối tượng được thanh tra, chuẩn bị quyết định thanh tra, xác định nội dung thanh tra, thực hiện các hoạt động nghiệp vụ để tiến hành thanh tra, kết thúc cuộc thanh tra và ban hành kết luận thanh tra. Để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra cần thực hiện nhiều giải pháp, trong đó có công tác cán bộ, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặt cán bộ trong sự tổng hòa các mối quan hệ, Người coi “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”.
Tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng giai đoạn 2013-2020, Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng, Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng đã phát biểu: Trong những năm qua, cơ quan thực hiện chức năng phòng, chống tham nhũng đã có nhiều cố gắng, công tâm, khách quan, làm rõ các sai phạm; kiến nghị, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có liên quan, thu hồi nhiều tài sản cho Nhà nước. Nhất là tập trung vào các lĩnh vực có nhiều dư luận tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; xử lý nghiêm và công khai các sai phạm liên quan đến nhiều dự án gây thất thoát, thua lỗ lớn, dư luận xã hội quan tâm. Tuy nhiên, vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng, tiêu cực tại những cơ quan này, vốn được coi là cần phải trong sạch và liêm chính nhất. Thực tế cho thấy, các hành vi như: doạ dẫm, nhận hối lộ để bỏ qua vi phạm; bao che, cố tình đưa ra những kết luận sai lệch, nhận quà để làm giảm mức độ sai phạm; cố tình làm trái các quy định pháp luật, bỏ lọt vi phạm, làm sai lệch hồ sơ… đã được phát hiện và xử lý. Do đó, phòng, chống tham nhũng trong các cơ quan thực hiện chức năng phòng, chống tham nhũng đã, đang và sẽ là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của Đảng và Nhà nước ta. Đây là nhiệm vụ lâu dài, đòi hỏi phải tập trung sự chỉ đạo, điều hành cũng như nỗ lực thực hiện của cả hệ thống chính trị; gắn liền với việc hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả phòng, chống không chỉ trong nội bộ chính các cơ quan này mà cần có cơ chế giám sát chéo, phối hợp giữa các cơ quan nhà nước, giám sát từ xã hội nhằm ngăn ngừa các nguy cơ tham nhũng có thể phát sinh trong quá trình phát hiện, điều tra, xử lý tham nhũng tại chính các cơ quan thực hiện chức năng phòng, chống tham nhũng. Đồng thời, Phiên chất vấn của kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV, một số đại biểu Quốc hội đã có ý kiến chất vấn về những giải pháp của Thanh tra Chính phủ, ngành Thanh tra đối với việc phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra trong thời gian tới.
Do vậy, trong phạm vi bài viết này, tác giả chỉ xin nêu một số nhóm giải pháp liên quan đến cán bộ để phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra như sau:
Thứ nhất ,thủ trưởng cơ quan có thẩm quyền trong quản lý nhà nước về hoạt động thanh tra cũng phải chủ động trong việc xác lập các quy định về các thiết chế nội bộ, các hoạt động cần thiết nhằm tăng cường kiểm soát nội bộ đối với hoạt động thanh tra ở tất cả các cấp, các ngành; bản thân thủ trưởng cơ quan thanh tra, cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan thanh tra cũng là chủ thể góp phần phát hiện, tố giác các hành vi tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra.
Thứ hai, đề cao trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng, lãnh đạo cơ quan, đơn vị có chức năng thanh tra, của cán bộ, đảng viên trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác thanh tra; cần xác định rõ việc nâng cao chất lượng công tác thanh tra là nhiệm vụ thường xuyên liên tục, là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong cơ quan, đơn vị mà trước hết là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp, người đứng đầu cơ quan thanh tra phải chịu trách nhiệm chung về mọi hoạt động của cơ quan, đơn vị, với tư cách là người trực tiếp quản lý, giao nhiệm vụ cho cán bộ, công chức, viên chức dưới quyền nên phải chịu trách nhiệm trực tiếp về việc để xảy ra hành vi tham nhũng, tiêu cực trong hoạt động thanh tra và là người trực tiếp chỉ đạo việc phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực trong chính nội bộ cơ quan thanh tra.
Thứ ba, đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện các cuộc thanh tra từ giai đoạn chuẩn bị thanh tra đến kết thúc hoạt động của Đoàn thanh tra và công bố Kết luận thanh tra theo quy định pháp luật; thực hiện nghiêm Chỉ thị số 10/CT-TTg ngày 22/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường xử lý, ngăn chặn có hiệu quả tình trạng nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp trong giải quyết công việc, đặc biệt là quy định trong hoạt động thanh tra không được vi phạm những điều cấm, vi phạm quy định những điều mà cán bộ, đảng viên không được làm; tuyệt đối không được làm các nội dung ngoài phạm vi thanh tra hoặc bỏ lọt, bỏ sót nội dung thanh tra được phê duyệt; nghiêm cấm việc nhận tiền, nhận quà, ăn uống, giao lưu với các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến nội dung, đối tượng thanh tra…
Thứ tư, nâng cao chất lượng công tác giám sát, thẩm định và xử lý sau thanh tra để góp phần đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng các cuộc thanh tra. Quy định cụ thể hơn về trách nhiệm, quyền hạn của người được giao nhiệm vụ giám sát hoạt động Đoàn thanh tra, thẩm định dự thảo Kết luận thanh tra.
Thứ năm, đổi mới việc đánh giá hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ trong hoạt động thanh tra (theo hướng xây dựng tiêu chí đánh giá, như: việc đảm bảo mục đích, yêu cầu của cuộc thanh tra, phạm vi, nội dung, thời kỳ, thời hạn thanh tra, tiến độ và chất lượng ban hành Kết luận thanh tra…), coi đây là tiêu chí quan trọng cho công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, điều động, luân chuyển, bổ nhiệm, biệt phái, khen thưởng, kỷ luật cán bộ; kiên quyết không xem xét về công tác cán bộ đối với trường hợp cán bộ được đánh giá không hoàn thành nhiệm vụ thanh tra, nhất là có vi phạm trong quá trình thanh tra.
Thứ sáu, đẩy mạnh hơn nữa công tác đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, học hỏi kinh nghiệm để nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, từng bước chuẩn hóa đội ngũ công chức, thanh tra viên; nâng cao chất lượng tổng kết, rút kinh nghiệm một cách thiết thực sau mỗi cuộc thanh tra; tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật thường xuyên cho cán bộ, công chức, thanh tra viên nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm trong hoạt động thanh tra; nghiên cứu ứng dụng công nghệ trong việc các hoạt động nghiệp vụ công tác của Đoàn thanh tra.
Thứ bảy, hoàn thiện cơ chế kiểm soát từ bên ngoài đối với hoạt động thanh tra thông qua giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên; xây dựng cơ chế công dân trực tiếp giám sát hoạt động công vụ của các cơ quan hành chính nhà nước nói chung, cơ quan thanh tra nói riêng.
ThS. Đào Thảo Ly
Giảng viên, Khoa Nghiệp vụ II
Cơ quan chủ quản: Thanh tra Chính phủ
Giấy phép hoạt động: 46/GP-BC
cấp ngày: 06/5/2015
Nơi cấp: Bộ Thông tin và Truyền thông
© 2021 Bản quyền của Trường Cán bộ Thanh tra. Design by tcsoft.vn
Cấm sao chép dưới mọi hình thức nếu không có sự chấp thuận bằng văn bản
(Ghi rõ nguồn http://truongcanbothanhtra.gov.vn nếu sử dụng thông tin từ Website này)